در نشست «دانشگاه متهم است» مطرح شد:

برخی چنین وانمود می‌کنند که علمی که از غرب آمده بی‌طرف است

نشست «دانشگاه متهم است» پیرامون نقش نهاد علم در فرآیند تحولات، با حضور «فؤاد ایزدی» کارشناس سیاسی، «مسعود براتی» کارشناس مسائل اقتصادی و «سام مهدی ترابی» در سومین روز از چهاردهمین جشنواره عمار در سالن شماره سه سینما فلسطین، شهیده فائزه رحیمی برگزار شد.

به گزارش عمارفیلم؛ در ابتدای این نشست ایزدی طی سخنانی گفت: داستان استعمار آکادمیک موضوعی است که همه دانشگاه‌های دنیا و دانشگاه‌های ما هم به آن مبتلا هستند.

وی افزود: برخی می‌پرسند چرا مطالعات آمریکا در دانشگاه تهران تدریس می‌شود؛ دلیل اول سوابق روابط ما و حضور فکری و فرهنگی آمریکا در ایران است که علوم آن‌ها در دانشگاه‌های ما تدریس می‌شود.

این کارشناس سیاسی با بیان اینکه افرادی که در بحث استعمار آکادمیک کار کردند، شش سرفصل را برای آن دارند، عنوان کرد: ابتدا اینکه وابستگی در حوزه ایده‌ها است؛ کشوری که ایده‌های استعماری در آن تدریس می‌شود ملاک علم او از خارج کشور وارد می‌شود. وابستگی در حوزه ایده‌ها موضوع اول است. شما می‌توانید دانشمند قوی باشید اما اگر دانش شما مورد تایید غربی‌ها نباشد، اهمیت ندارد.

وی با بیان اینکه محیط ارائه ایده‌ها موضوع دیگر وابستگی است، اظهار کرد: اگر مقاله شما در مجله خارجی نوشته‌ شود، امتیازدهی می‌شود؛ اگر ناشر خارجی باشد، امتیاز آن بیشتر می‌گردد.

در علوم دینی اگر یک استاد مقاله خود را در یک مجله خارجی نوشته‌باشد، در نگاه وزارت علوم امتیاز بیشتری دارد.

ایزدی با بیان اینکه یکی دیگر از حوزه‌های وابستگی در زمینه فناوری آموزش است، ابراز کرد: کشورهای سنتی در این زمینه وابستگی زیادی داشتند.

این کارشناس سیاسی با بیان اینکه منابع مالی پژوهش مورد دیگر وابستگی است، گفت: کشورهای غربی منابع خوبی برای پژوهش کشورهایی قرار دادند که به آن‌ها وابستگی دارند. هدف آنها از این اقدام،  نفوذ است.

وی با بیان اینکه وابستگی‌دیگر در حوزه آموزش است، عنوان کرد: در این حوزه هم به صورت سنتی کار شده‎است. پس از انقلاب برخی از این ارتباطات متوقف شد؛ آمریکا با ارسال استادان آمریکایی به کشورهای مختلف دنبال این است که دانشجویان نخبه را شناسایی کرده و آن‌ها را به کشور خود فرابخواند.

ایزدی ادامه داد: وابستگی در حوزه علوم انسانی و علوم اجتماعی وجود دارد چراکه در این حوزه در کشورهای توسعه‌یافته بیشتر است. در جمهوری اسلامی مفاهیم غربی به خورد دانشجویان داده می‌شود؛ در این حالت دختر چادری ما پس از ورود به دانشگاه، بدون چادر از آن خارج می‌شود چراکه استادش مفاهیم غربی را به او آموزش داده‌است.

وی با بیان اینکه اگر نتوانیم عقبه علمی را که به منابع مالی غرب است تشخیص دهیم، متوجه اهداف آن‌ها از ارائه این علم به خود نخواهیم شد، گفت: برخی چنین وانمود می‌کنند که علمی که از غرب آمده بی‌طرف است و دانشجویان باید آن را بخوانند و فرابگیرند. عدم توجه به این موضوع مشکل‌ساز است.

همچون عرصه مقاومت، باید در حوزه علمی هم به آمریکا «نه» بگوییم

در ادامه این نشست مسعود براتی کارشناس مسائل اقتصادی به سخنرانی پرداخته و گفت: ما معتقدیم اتفاق خوب زمانی رخ می‌دهد که درباره یک مسأله تفکر، تشخیص و راهکار خوب برای آن وجود داشته‌باشد.

وی افزود: اندیشکده‌ها دنبال تشخیص درست هستند. ما دو نهاد «علم» و «فکر» را باید تفکیک کنیم. نهاد علم که به معنی دانشگاه‌ها است، کارکرد فکر کردن ندارد بلکه براساس روش‌شناسی علمی راهکار می‌دهد و افرادی دانشمند تربیت می‌کند.

وی افزود: در ایران، دانشگاه نهادی است که به افراد مدرک می‌دهد که برای ورود به کار در ادارات باید آن را داشته‌باشند؛ در این حالت نهاد علم بازار کاذب پیدا می‌کند.

ترابی با بیان اینکه چون ضعف نهاد علم داریم به ما چنین القا کردند که اگر قرار است مشکلات اقتصادی کشور حل شود باید تحریم‌ها برداشته‌شود پس ما باید پای میز مذاکرات برویم، اظهار کرد: با این تفکر مشکلات اقتصادی بیشتر هم شد. این امر‌‌ دوره آقای روحانی شدیدتر بود.

این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه داد: FATF کارکرد اعمال تحریم داشت، که از نظر منافع ملی و اقتصادی برای ما خطرناک بود اما کشور در یک جایی این مسأله را نپذیرفت. یک خلأ جدی در کشور ما این است نهاد فکر و تشخیص مسأله نداریم.  جشنواره عمار به این امر مهم توجه کرده‌است. رهبر معظم انقلاب فرمودند معاهدات بین‌المللی را قدرت‌های غربی متناسب با منافع خود می‌نویسند. دولت سیزدهم دوره گذار از سیستم نفتی به اقتصاد مقاومتی را برعهده گرفته‌است.

در مجموعه کشورهای بریکس باید انجمن‌های علمی خود را داشته باشند که وابستگی کمتر شود. به همین منظور باید بسترهای علمی در کشور ما اصلاح شود، همانگونه که در حوزه محور مقاومت «نه» گفتیم، در حوزه‌های علمی هم باید به کشورهای غربی «نه» بگویم.

ما باید برای حاکمیت، نخبگان و مردم یک گفتمان مشخص داشته باشیم

سام مهدی ترابی در ادامه این نشست طی سخنانی گفت: نهاد علم سیاسی است و این صرفا در ایران نیست، همه جای دنیا چنین است.  علت آن است که سیستم قدرت یا حاکمیت جهت کسب اعتبار در سیاست‌های خود باید مباحث علمی را مطرح‌کند.

وی با بیان اینکه برخی بحث‌های سیاسی در ایران و خارج به فضای علمی واگذار می‌شود، عنوان کرد: در این زمینه سوال است که نهادهای سیاسی از کجا شروع می‌شوند، آیا فضای دانشگاه‌ها توسط حکومت جهت داده می‌شوند یا فضای دانشگاهی آنچه را می‌خواهد به حاکمیت تزریق می‌کند.

ترابی بیان کرد: اگر ما به عنوان موضوع واقعی که مبنای واقعی در میدان دارد وارد نظم نوین جهانی می‌شویم باید بدانیم که چگونه گفتمان آن را برای حاکمیت نخبگان و مردم تبیین کنیم. متاسفانه در گذشته با توجه به تاریخ و سابقه فرهنگی کشورمان که بسیار نخبه‌گرا بود، سیاست خارجه به قشر خاصی واگذار شده‌بود و این مسائل به مردم مربوط نبود. سال ۵۱ سی درصد جامعه باسواد بودند، اما امروز در انقلاب اسلامی بسیاری از مردم تحلیل سیاسی دارند پس ما باید برای حاکمیت، نخبگان و مردم یک خط گفتمان مشخص داشته‌باشیم. رهبر معظم انقلاب می فرمایند امروز مردم و جوانان ما در شهرهای دورافتاده نیز تحلیل حوادث جهانی را دارند. جشنواره عمار هم بر همین اساس کار خود را بنیانگذاری کرد.

این کارشناس روابط بین‌الملل با بیان اینکه ما در فضای دانشگاه باید متوجه باشیم چه استاد، کتاب و مقاله‌هایی داریم، اظهار کرد: زمانی بخشی از نخبگان حاکمیتی و علمی بر این باور بودند که باید با غرب سازش‌کنند. با این رویکرد، گفتمان فضای دانشگاهی دهه هفتاد و هشتاد با این موضوع شکل گرفته‌بود. امروز که نظم نوین جهانی در حال شکل‌گیری است، ما باید در این فضای علمی و سیاسی بدانیم چگونه فضای علمی دانشگاه‌های خود را مدیریت کنیم.