خانه » اخبار » آشتی مردم با سینما در «جشنواره عمار»

به گزارش «روابط عمومی جشنواره عمار» به نقل از روزنامه فرهیختگان، یکی از جشنواره‌های موثری که توانسته در مدت هفت سال مخاطبان زیادی را با خود همراه کند جشنواره مردمی فیلم عمار است. این جشنواره همان‌طور که از نامش پیداست سعی کرده مردم را در کارهایش دخیل کند و با استفاده از نیروی مردمی در شهر‌ها و روستاهایی که سالن سینمایی ندارند مخاطب را با سینما آشتی دهد. درباره اهداف و برخی از مسائل و مشکلات جشنواره عمار با سیدرسول منفرد، دبیر اجرایی این جشنواره به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

اهداف و برنامه‌های کلی جشنواره عمار چیست؟

اهداف ما محتوایی و ساختاری است. در واقع هم برای تولید محتوا، مفهوم و مضمون ما می‌توانیم اهدافی را بر شماریم و هم در حوزه ساختار سازمان، تشکیلاتی و عملیاتی. از نظر مضمونی و مفهومی همان‌طور که در اسم جشنواره آمده است، جشنواره به دنبال یک سینمای مردمی و روشنگر است، سینمای مردمی مسئولیت‌پذیر، سینمایی است که خودش را نسبت به مردم و مخاطبانش مسئول می‌داند و سعی در تولید و توزیع عادلانه آثار در بین مردم دارد. جشنواره عمار خودش را در برابر چالش‌ها، اختلافات و تنش‌ها جامعه مسئول می‌داند و به آن فضا ورود می‌کند. مثلا وقتی که ماجراهای سال ۸۸ پیش می‌آید خیلی‌ها در این مورد فیلم نمی‌سازند و حتی صحبتی هم نمی‌کنند. در این مورد حتی می‌توان گفت که سینمای هالیوود از سینمای ایران پرکار‌تر بوده است؛ یا موضوعی مثل برجام یا برخورد با اعتراضات صنفی. ما امسال مستند «داد» را در این مورد داشتیم که در مورد کارگرانی که شلاق خورده‌ و رانندگان کامیونی که آسیب دید‌ه‌اند، بود. یا مصداق دیگر توزیع عادلانه این است که جشنواره سعی دارد تمام ایران را در کارهایش بازنمایی کند و به این شکل نباشد که سهم تهران در سینما ۹۰ درصد باشد و سهم شهرستان‌ها ۱۰درصد. در سینمای ایران ما با این چالش روبه‌رو هستیم. با اینکه بودجه یک فیلم از جیب همه مردم ایران تامین می‌شود اما مضمون و لوکیشن و کاراکترهایی که می‌بینیم بیشترشان متعلق به تهران هستند. بعضی اوقات هم از شهروندان غیر تهرانی تصویرهای غیرمحترمانه‌ای در سینما ارائه می‌شود. در حوزه ساختار و سازمان، جشنواره عمار امکان مشارکت بیشتر مردم را فراهم کرده است. جشنواره عمار کاری کرده که این‌طور نباشد که مردم در سینما منفعل باشند و مجبور باشند هر فیلمی را که سینما تولید کرد ببینند بلکه آنها حق انتخاب دارند. در خیلی از روستا هاسالن سینما وجود ندارد و این یعنی مردم حق ندارند در این حد هم مخاطب سینما باشند. جشنواره عمار با ایده مردمی بودن سعی کرده است، کاری کند که همه مردم ایران بتوانند به مخاطبان سینما افزوده شوند. حتی یک پله بالاتر، مردم می‌توانند در اکران فیلم‌ها نیز نقش داشته باشند. چند روز پیش جوانی در اردل(چهارمحال و بختیاری) اکران صدوهفتمین فیلمش را جشن گرفت.

از چه سالی شروع به فعالیت کرده‌اید و دغدغه شما برای تشکیل چنین جشنواره ای چه بوده است؟

جشنواره عمار از سال ۸۹ تاسیس شده است. در آن زمان ظرفیتی در بدنه سینمای ایران وجود داشت که شامل فیلمسازانی بود که آمده بودند راجع به موضوعات و دغدغه‌های مردم فیلم بسازند. ظرفیت این‌‌گونه در سینما وجود داشت و یک نیاز هم در جامعه وجود داشت. جامعه دوست داشت فیلم‌های مردمی و فیلم‌هایی که نماینده همه مردم ایران است را ببیند. این نیاز و ظرفیت در سال ۸۸ وقتی به هم رسیدند، تشدید شدند و این موضوع جرقه و بهانه‌ای شد تا جشنواره عمار شکل بگیرد. به این ترتیب جشنواره در سال ۸۹ با آثاری اعم از نماهنگ و مستند شکل گرفت. همان سال اول به صورت اکران مردمی در تهران، کرمان، کاشان و تبریز ۳۰ نسخه نمایش داده شد. از سال‌های بعد این جشنواره گسترش پیدا کرد و تعداد فیلمسازانی که در این حوزه حضور داشتند بیشتر شد. خیلی از فیلمسازان سینمای ایران وقتی اکران مردمی را می‌دیدند و وقتی متوجه شدند یک جایی است که کسی صدایشان را می‌شنود فیلم‌های خود را برای مشارکت تحویل جشنواره دادند. از طرفی تعداد مردم بیشتری برای نمایش فیلم‌ها مشارکت کردند.

چرا بیشتر روی فیلمسازان مستند و کوتاه سرمایه گذاری کردید؟ فیلم‌های جشنواره عمار در چه جاهایی اکران می‌شود؟

جشنواره فعلا تمرکزش روی فیلمسازان کمتر‌حرفه‌ای یا فیلمسازانی است  که بیشتر در حوزه فیلم‌های کوتاه، مستند و نیمه‌بلند و نماهنگ کار می‌کنند تا کمکی باشد به رشد فیلمسازان متعهدی که می‌خواهند فیلم بلند سینمایی بسازند. این از کاستی‌های سینمای ایران است که نتوانسته شبکه نمایش خوبی را برای سینمای مستند تدارک ببیند و جشنواره عمار این خلأ را تا حدودی پر کرده است. این فیلم‌ها در مدارس و دانشگاه‌ها و مساجد، پارک‌ها و حتی منازل شخصی به نمایش گذاشته می‌شود.

در دهه‌های گذشته، فعالیت فرهنگی در مساجد خیلی بیشتر بود، حتی کلاس‌های تابستانی هم در مساجد برگزار می‌شد.

خیلی‌ها گلایه دارند که چرا مساجد این همه خلوت شده است، واقعیت این است که ما کارکردهایش را از آن گرفته‌ایم. در زمان‌های گذشته خیلی از نیازهای مردم در مسجد پاسخ داده می‌شد. جدا از فعالیت‌های فرهنگی به لحاظ اقتصادی نیز مسجد کارکردهای خودش را داشت مثلا صندوق قرض‌الحسنه داشت و به مردم کمک می‌کرد. از نگاه اسلامی مسجد جایی است که گره و مشکلات مردم را باز کند. منتهی وقتی ما این کارکردها را از آن گرفتیم و مجموعه‌های موازی برایش ایجاد کردیم طبیعتا مسجد به همین روزی می‌افتد که می‌شود نمازخانه سالمندان. یکی از رویکردهای جشنواره عمار احیای مساجد است و همچنین اینکه کمکی کند تا مساجد در محتوای‌شان غنی‌تر شوند.

آیا در اکران به آن چه که مد نظرتان بود رسیدید؟

جشنواره عمار توان محدودی دارد. از لحاظ بودجه و نیروی انسانی محدودیت دارد. ما بیشتر قصد داریم جاهای خالی سینمای ایران را نشان دهیم و همچنین به فرصت‌های اجتماعی از دست رفته برای سینما اشاره کنیم. قرار نیست همه مشکلات را ما حل کنیم. از دوره اول تا الان حدود ۱۵ هزار نفر عضو اکران مردمی جشنواره شده‌اند و برای اکران مردمی تلاش می‌کنند. اینها کسانی هستند که جشنواره عمار در مقابل کارشان چیزی به آنها پرداخت نمی‌کند و فقط زحمت جشنواره به دوش‌شان افتاده است. از نظر اکران به‌طور نسبی ما موفق بوده‌ایم اما هرگز نباید از خودمان راضی باشیم، مساله اکران جای کار دارد و خیلی فرصت‌های استفاده نشده هنوز هم وجود دارد.

شکل اکرانی که اکنون در جشنواره عمار از آن برای اکران فیلم‌های کوتاه و مستند استفاده می‌شود، قابل تعمیم برای فیلم‌های سینمایی هم هست؟

یکی از اتفاقاتی که سال گذشته در جشنواره عمار افتاد اکران «یتیم خانه ایران» بود. بدون اینکه دبیر خانه جشنواره عمار فراخوانی را منتشر کند. یک دانش‌آموزی در شهرستان صومعه‌سرا اقدام به اکران «یتیم خانه» در مسجد کرد و به مدت یک روز سه میلیون بلیت فروخت. یعنی مردم این همه توان دارند و نباید اعتماد به‌نفس آنها را گرفت. بله این اکران‌ها هم دارد انجام می‌شود و ضرورتی هم ندارد جشنواره عمار برای این اتفاقات فراخوانی دهد.  ما سوژه و محتوا زیاد داریم. این محتواها به قدری هست که ما نمی‌توانیم آنها را تولید کنیم. سینمای انقلاب هم به این آثار نیاز دارد. اما خیلی از این آثار به خاطر اینکه ارزشی هستند مورد توجه قرار نمی‌گیرند. حتی فیلمسازان حزب‌اللهی هم در این زمینه اعتماد به‌نفس ندارند و معمولا رسانه‌های حزب‌اللهی فیلمسازان روشنفکر و غرب‌زده را بیشتر تحویل می‌گیرند. که این مسأله باعث بیشتر دیده شدن‌شان می‌شود. از این طرف فیلمسازان حزب‌اللهی زیادی داریم که فیلم‌های با کیفیتی هم می‌سازند اما از هر دو طرف بایکوت می‌شوند که این خیلی دلسرد‌کننده است. ما می‌خواهیم به از بین رفتن این فضا کمک کنیم.