به گزارش «روابط عمومی جشنواره عمار» چهارمین گعدهی تلگرامی فعالان فرهنگی، آبان ماه سال جاری در جمع رابطان استانی جشنواره مردمی عمار برگزار شد. میهمان این گعده که دو ساعت به طول انجامید، مهدی نقویان کارگردان مستند «برادران» بود که آثار زیادی در رابطه با فتنهی سال ۸۸ دارد اما سعی کردیم بیشتر به سراغ آثار دیگرش از جمله نماهنگهای مهمی که در این چند ساله کار کرده است برویم. پیش از این نیز امیر داسارگر، کارگردان «هنگامه» و حسین دارابی کارگردان «علمک» در گعدههای تلگرامی تابستان فعالان فرهنگی، میهمان رابطان استانی جشنواره عمار بودند.
مهدی نقویان پیشینهی سینمایی خود را اینگونه بیان کرد: ورودم به عرصه فیلمسازى با کلاس هاى انجمن سینماى جوان بود. بعدتر در دانشکده صدا و سیما کارگردانى خواندم و همزمان در دوران دانشجویى در موسسه روایت فتح مشغول به کار شدم. ابتدا با کارهاى پژوهشى و تدوین و در ادامه کارگردانى را در این موسسه دنبال کردم.
وی در مورد آثارش و چگونگی شکل گیری ایدهی فیلمهایش گفت: اولین مستندم «زخم تازه» بود که موضوعش درباره چرایى تغییر نام خلیج فارس بود. بعد از آن نیز مستندهاى «نگهبان آرا»، «گاو خشمگین»، «رمز و راز ملکه»، «برادران»، «بابا خون داد» و… را ساختم. معمولا ایدههاى فیلمم را از اخبار، مطبوعات، تاریخ معاصر و… انتخاب میکنم.
* رمز و راز ملکه را با بودجه شخصی ساختم چون اولویت کاری مراکز مستندسازینبود
نقویان دربارهی مستند رمز و راز ملکه اظهار داشت: بعد از مستند «خط و نشان رهبرى» که از شبکه بى بى سى پخش شد، به نظرم رسید که درباره ملکه انگلیس باید کارى ساخته شود. مراحل تولیدش یک سال و نیم طول کشید و چون تهیه کننده نداشتم، کار بعد از تولید فروخته شد. البته قبل از تولید با یکى دو جا مطرح کردم، قولهاى نصفه و نیمهاى هم دادند اما دیدم عزمى براى ساختش وجود ندارد و براى اینکه کار عقب نیفتد، بدون تهیه کننده ساختش را شروع کردم.
وی افزود: بیشتر مراکز تولیدى دوست دارند کارهایى که در اولویت خودشان است را پیشنهاد بدهند و برایشان بسازند. یعنى پیشنهاد پذیر نیستند، پیشنهاد دهندهاند. احتمالا اینکار هم در اولویت کاریشان نبود یا شاید در آن مقطع به بنده اعتماد نداشتند.
کارگردان رمز و راز ملکه در مورد اثر دیگرش با عنوان «بنیاد دفاع از دموکراسی» توضیح داد: سایت مشرق ویژه نامهاى در این مورد چاپ کرد که بعد از خواندنش، به نظرم رسید میتواند موضوع خوبى براى تولید باشد. مراکز زیادى در آمریکا و انگلیس وجود دارند که با بودجههاى مشخصى علیه انقلاب اسلامى فعالیت مى کنند. خیلى از دفاترشان هم در خاورمیانه قرار دارد. به نظرم در مورد همه آنها میشود کار تولیدى انجام داد. احساسم این است که مکتوباتی که خوب هستند با ساخته شدن فیلم مىتوانند قشر زیادى از مخاطب را جذب کنند چرا که مردم ایران خیلى اهل مطالعه نیستند ولى رسانههای دیداری و شنیداری مثل تلویزیون و سینما تعداد مخاطبان زیادی دارد.
*پرداختن به موضوعات مورد غفلت است که هنرمند را از مردم عادى متمایز میکند
وی در زمینهی چگونگی پرداختن به موضوعات مورد غفلت واقع شده توسط کارگردانان گفت: به نظرم پرداختن به موضوعات مورد غفلت واقع شده است که هنرمند را از مردم عادى جامعهاش متمایز میکند. هنرمند باید ببیند نیاز جامعهاش چیست، بعد با یک زاویه دیدِ درست به آن بپردازد حتی موضوعات میتواند تکرارى باشد منتها با یک زاویه دید جدید و به نیاز روز جامعه روایت شود. هر چند وقایع پرداخته نشده در حوزهی انقلاب اسلامى و همچنین موضوعات مربوط به تقابل ما با غرب زیاد است که فیلمساز با مطالعه و رصد اخبار میتواند به این موضوعات دسترسى پیدا کند.
وی افزود: همانطور که شهید آوینى مىفرمایند: فیلم درون فیلمساز است یعنى دغدغه هاى فیلمساز هر چى باشد به سراغ همان دغدغهها میرود و کارش را انجام میدهد. فیلمسازهاى انقلابى که به مدد جشنواره عمار کارهایشان مورد توجه قرار گرفته، براى این است که خودشان حرف براى گفتن دارند و آنچه که از درونشان میجوشد در فیلمهایشان نشان داده مى شود.
کارگردان گاو خشمگین دربارهی اولین حضورش در جشنواره عمار بیان کرد: از دوره دوم که فراخوان جشنواره عمار را در مطبوعات دیدم، مستند نگهبان آراء که مستندى در مورد اقدامات شوراى نگهبان در انتخابات سال ١٣٨٨ است را برای جشنواره ارسال کردم.
نقویان که ۴ اثرش را به اتفاقات سال ۸۸ اختصاص داده است، در مورد علت توجهش به فتنه را اینگونه تشریح کرد: بخشیاش به خاطر علاقهام به تاریخ معاصر است و بخش دیگرش هم احساس تکلیفى است که در این زمینه میکنم، چون میبینم کسى در این حوزه فعالیت جدى ندارد. به نظرم هنوز خیلی موضوعات ناب و دست نخوردهای در زمینهی فتنهی ۸۸ وجود دارد که کسی به آن نپرداخته است.
وی افزود: مرکز اسناد انقلاب اسلامى در این مورد کتاب هاى زیادى چاپ کرده که میتواند منبع خوبى براى دغدغه مندان این عرصه باشد. همچنین مرور روزنامه هاى سال ٨٨ هم خیلى مفید است.
نقویان که چند نماهنگ نیز در آثارش دارد درمورد نماهنگ بابا خون داد، تصریح کرد: نماهنگ بابا خون داد سال ۹۱ ساخته شد و داستانش به این شکل است که در تظاهرات انقلاب اسلامی، مرد جوانى شهید مىشود، سالها بعد فرزندش مهندس هستهاى مىشود و در ادامه نماهنگ ترور مى شود. فرزندِ شهیدِ مهندسِ هستهاى، شعر بابا خون داد را در مدرسه اجرا مىکند.
کارگردان نماهنگهای بابا خون داد و برخیزید در مورد تاثیرگذاری «نماهنگ» اظهار داشت: تاثیر گذارى کلیپ یا فیلم داستانى نسبت به مستند خیلى بالاتر است، چون جذابیت بیشترى براى مخاطب دارد. نیت من از ساخت این دو کلیپ این بود که تجربه جدیدى در زمینه ساخت کلیپ داشته باشیم. یعنى بتوانیم یکبار دیگر سرود را زنده کنیم و سبک کارى متفاوتى هم در تولید کلیپ ارائه کنیم. متاسفانه الان بیشتر کلیپهایىکه با محتواى انقلابى ساخته مى شوند همان فرم کلیپ هاى غربى را دارند و در تصویر هیچ نشانهاى از هویت انقلاب اسلامى وجود ندارد. اکثرا کلیپ هاى لامکان و لازمان هستند. فضاى بوجود آمده در این کلیپها همان فضاى مرسوم آخرالزمانى غربى هاست.
* بعد از سخنان رهبری درباره سرود شاهد تغییر جهت گیرى بعضى از سازمان ها هستیم
نقویان با اشاره به صحبتهای مقام معظم رهبری مبنی بر اهمیت سرود گفت: فرمایش اخیر رهبری براى خودم خیلى جالب بود. چون نکته اى بود که چند سال بهش فکر میکردم ولى مورد توجه مراکز خاص تولیدى نبود. به همین دلیل فکر کردم دچار اشتباه در این موضوع شدم. فرمایش حضرت آقا برایم خیلى جاى خوشحالى داشت. بعد از همین فرمایش هم تغییر جهت گیرى بعضى از سازمان ها در تولید کلیپ را شاهد هستیم.
وی در مورد نماهنگ برخیزید که برای هفتمین جشنواره عمار ارسال کرده، تصریح کرد: برخیزید متاسفانه یک تجربهی تقریبا نیمه تمامی است. به خاطر همان مباحثی که برای کلیپ بیان کردیم که شیوهی ساخت برای برخی سازمانها به شکل دیگری داشت جلو میرفت ولی من میخواستم به همان شیوهی بابا خون داد کار کنم. منتها به یک اختلافاتی برخوردیم که کار تقریبا نیمه تمام انجام شد ولی برای اینکه زحمتی که کشیده شد، آرشیو نشود، کار را تدوین کردم ولی خیلی مورد قبولم نیست. دنبال فرصتی هستم که این کلیپ را از نظر تولیدی آن چیزی که دل مان میخواهد در بیاوریم از جمله اینکه سرود برخیزید برای اینکه خودش را روی کلیپ نشان دهد نیاز به بازخوانی مجدد دارد. این نسخهی برخیزید خیلی مناسب کلیپ نیست.
کارگردان نماهنگهای انقلابی در مورد بی توجهیهای صورت گرفته برای ساخت نماهنگ دومش بیان کرد: ساخت نماهنگ بابا خون داد، با ریسک همراه بود هرچند حمایتهای اولیه سازمان اوج روی ساخت بابا خون داد بود ولی چون آنها نمیدانستند من میخواهم چه نوع کاری را تجربه کنم، با این ضمانت ساخته شد که اگر کار در نیامد مسئولیتش را خودم بر عهده بگیرم اما پس از ساخت هم در اوج و هم در جشنواره عمار توانست مخاطبان خوبی را با خود همراه کند.
*انتظار داشتم بعد از «بابا خون داد» کارهای از این دست بیشتر تولید کنم اما کسی توجه نکرد
وی افزود: بعد از آن انتظار داشتم که سرودهای انقلابی را به صورت سری کار کنم ولی حداقل دو سال و نیم طول کشید تا بتوانم قول «برخیزید» را از جایی بگیرم و بسازم ولی متاسفانه باز هم چون از برخیزید حمایتهای درستی انجام نشد، تقریبا به تعطیلی کشیده شد. من دوست داشتم بعد از تجربهی موفق بابا خون داد، کارم مورد توجه مسئولان قرار بگیرد و کارها بهتر پیش برود. حقیقتش خیلی توی ذوقم خورد و جلوی انرژیام گرفته شد.
وی همچنین با اشاره به اثر بعدیاش در حوزهی نماهنگ ادامه داد: الان چند ماهی است که یک سرود_آهنگی در مورد مدافعان حرم شنیدهام که به دو زبان خوانده میشود. نصف اولش فارسی و نصف دومش عربی است. خیلی دوست دارم آن را بسازم و به نظرم میتواند خیلی کار حسی و دوست داشتنی باشد. موزیکش خیلی کار دوست داشتنی هست. به نظرم میتوانم آن را بسازم. جایی آن را مطرح نکردم ولی به ایدهاش دارم فکر میکنم. در بخش عربیاش دوست دارم بازسازی شهادت جهاد مغنیه شود اما به بازسازیهای داخلیاش خیلی فکر نکردم ولی به نظرم اگر ساخته شود میتواند بخشی از شیرینی بابا خون داد را دوباره زنده کند.
کارگردان مستند بنیاد دفاع از دموکراسی در مورد امکان ساخت نماهنگهای امروزیِ انقلابی گفت: به نظرم میشود آثار امروزیِ انقلابی هم همین تاثیر را داشته باشد. از جمله که ما میبینیم کلیپهایی که برای مدافعین حرم ساخته میشود، بعضا درونش کلیپهای خوبی پیدا میشود که هویت مفهومی انقلاب اسلامی را با خودشان دارند ولی آثارانقلابی به خاطر حس نوستالژی که دارند و اینکه آن دوران از نظر ذهنی برای مردم دوران خوشی است و سرودهایی هست که تاثیر خوبی روی ذهن افراد دارد، تاثیر گذاریاش هم بیشتر است. اگر سرودهای زمان انقلاب خیلی تاثیر گذار است به خاطر سرود هاست. سرودها خیلی خاص و ویژهاند. یعنی اگر همان سرودها، با همان کیفیت سرودهای امروزی انقلابی ساخته بشود، سرودهای خوب و با کیفیتی میشود.
*برادران یک دروغ بزرگ رسانهای در سال ۸۸ را برملا کرد
نقویان در ادامهی این گعده دربارهی ویژگیهای مستند برادران اظهار داشت: خبری خواندم در مورد شهید مهدی نوروزی، چند تا ویژگی داشت که به نظر میرسید میتواند جذاب باشد. اول اینکه یک فرد را چهار، پنج سال اشتباه گرفتند، برای خودم جالب بود و سوالات متعددی در ذهنم شکل گرفت مثل اینکه دلیلش چی بود که کسی که او را اشتباه گرفته بودند و او را به اسم شخص دیگری صدا میزدند چرا خودش به این قضیه معترض نمیشد؟ و مثلا خانوادهاش چطور زندگی میکردند؟ اقدامی کرده بود؟
وی افزود: موضوع و ایدهی اصلی جذابیتهای این شکلی داشت. و مسائل دیگری که در تحقیقات متوجهش شدم این بود که یک دروغ بزرگ رسانهای در سال ۸۸ میتواند با ساخته شدن این مستند به آن پرداخته شود لذا مستند برادران چند تا ویژگی مهم داشت. یکی همین بحث فتنه بود که یک دروغ رسانهای را میشد، دومیاش شخصیت شهید نوروزی بود که این شخصیت بزرگوار معرفی بشود. سوم اینکه بحث مدافعین حرم که شهید نوروزی یکی از همین شهدا بود،
نقویان همچنین ادامه دارد: با توجه به زمان ساخت این مستند که حدودا یک سال و نیم پیش بود، تولیدات آن موقع دربارهی شهدای بزرگوار حرم خیلی زیاد نبود و فکر میکردم با ساخته شدن این مستند بتوانیم ادای دینی به شهدای مدافع حرم بکنیم. و به نظرم چون فیلم برادران خیلی درست از تلویزیون پخش شد، یعنی تیزرهایش ۲۴ ساعت در تلویزیون پخش شد و مستند در ساعت خیلی خوبی از یک شبکهی خیلی خوب پخش شد، توانست مورد توجه قرار بگیرد. حالا خواهشی هم که از برگزار کنندگان جشنواره عمار دارم این است که با اکران درست این فیلم بتوانند بخشی از ویژگیهای اخلاقی بزرگ شهید نوروزی را نشان بدهند.
کارگردان مستند «بازی» در مورد نحوهی به نمایش درآمدن این اثرش گفت: مستند بازی آماده است. رونمایی برایش گرفتند، چند جا اکران دانشجویی برگزار کردند. منتها من چون کمی سرم شلوغ بود، زمانی که باید میرسید به اکرانهای مردمی دیر شده بود و نمیتوانستم برسانم. منتها خیلی دوست داشتم که در این اکرانهای مردمی باشد، حالا ان شاا… در جشنواره باشد و دیده شود و مورد توجه قرار بگیرد. ولی در اکرانهای مردمی توانستم یک اثر دیگرم که در مورد انتخابات آمریکاست به نام «قصهی فیل و الاغ» را با کمی تاخیر به دوستان برسانم.
وی همچنین در مورد مستند بازی اضافه کرد: مستند بازی در مورد تحریمهای سی ساله آمریکا علیه ایران است که تاریخچهشان از پیروزی انقلاب شروع میشود و حتی تحریمهای سالهای اخیر را هم شامل میشود. یک کار ۷۵ دقیقهای است که سکانسهایش از طریق بازی ایران و آمریکا به صورت نمادین نامگذاری شده. مثلا یک دورهای ما به غرب حمله میکردیم، آن سکانس، بازی هجومی نام گذاری شده یا مثلا یک دورههایی ما به صورت تدافعی برخورد میکردیم، که آن سکانس تدافعی نامگذاری شده و تقریبا ۱۰ بخش است.
کارگردان قصهی فیل و الاغ دربارهی این اثر نیز گفت: قصهی فیل و الاغ هم در مورد چگونه برگزاری انتخابات آمریکاست. روند برگزاری انتخابات آمریکا یک روند خاصی است که در دنیا فقط در آمریکا اینگونه برگزار میشود. تقریبا یک روند طولانی دو ساله است و خیلی مسائل عجیب و غریبی دارند، مثلا اینکه رئیس جمهور آمریکا مستقیما توسط مردم انتخاب نمیشود، مردم به یکسری نمایندگان رای میدهند و آن نمایندهها که پانصد و خوردهای نفر هستند، در مجلسی به نام الکتورال به رئیس جمهور آمریکا رای میدهند یعنی انتخابات غیر مستقیم است و در خیلی موارد حتی عدالت رعایت نمیشود.
*اکران کنندگان عمار خلا مخاطب وسیع مردمی را برطرف کرده اند
وی در این باره افزود: در چهار دوره از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا ، مردم به یک نامزدی رای دادند رای بیشتری آورد ولی در نهایت رئیس جمهور کسی شد که آراء مردمی کمتری داشت. شاید شنیدن این موضوع برای شما عجیب باشد ولی اگر مستند فیل و الاغ را ببینید، به این چراییاش جواب داده میشود. آخرین باری هم که این اتفاق افتاد، انتخابات جرج بوش و ال گور بود که ال گور پانصد هزار رای از جرج بوش بیشتر آورد ولی جرج بوش رئیس جمهور آمریکا شد.دلیل اسم فیلم که قصهی فیل و الاغ نام دارد، این است که فیل نماد جمهوری خواههاست و الاغ هم نماد دموکراتهاست و انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا یک رقابت دو حزبی است و حتما هم بین جمهوری خواهان و دموکراتها برگزار میشود.
مهدی نقویان در پایان خطاب به اکران کنندگان عمار چنین بیان کرد: اول تشکر میکنم از این دوستان که زحمت میکشند و فیلمهای ما را اکران میکنند. خیلی برای ما خوشایند است که بتوانیم فیلمهایمان را با طیف مخاطبان زیادی ببینیم. چیزی که خلأش حتی در سینمای ایران هست، مخاطبان وسیع مردمی ندارد. منتها اینکه ما یک مستند میسازیم و دست طیف وسیعی از مردم میرسد، خیلی جای تشکر و قدر دانی از اکران کنندگان دارد.
وی افزود: خواهشی هم دارم این است که فیلمی که اکران میشود، کیفیت تصویر و صدا خیلی مهم است. برای مخاطبان خودمان که پای فیلمها مینشینند، احترام قائل بشویم و فیلم را با یک کیفیت خوب نشان دهیم تا بتوانیم مخاطبان را حفظ کنیم و مخاطب با دیدن فیلم یک خاطرهی خوشی پیدا کند. اینکه صدا و تصویر اذیت کننده باشد، شاید کم کم مخاطبان ریزش پیدا کنند و دیگر نتوانیم آنها را حفظ کنیم.