خانه » اخبار » حمایت گسترده از اکران کنندگان مردمی در انگلیس/در اکرانهای مردمی، تمرکز بر روابط اجتماعی است

به گزارش «عمار فیلم»، عطیه حاجیان، محقق و پژوهشگر در سخنانی در ششمین نشست اکران کنندگان مردمی جشنواره عمار که در شهر قم برگزار شد، در جلسه با عنوان ناگفته های سینمای جهان در رسانه های داخلی گفت: سوء تفاهم ها درمورد خارج از کشور و سینمای جهان به طور خاص منحصر به ابعاد بزرگ اعتقادی نمی شود و ما حتی در ابعاد کوچک هم این سوء تفاهم‌ها را داریم و دید روشنی نسبت به آن نداریم و غالبا این دید، محدود به آن چیزی است که از هالیوود دیدیم. از آن بیشتر این دید ما محدود به اطلاعاتی است که بر حسب راه های مختلف به دست ما رسیده است. از طرف دیگر هم خود ما هم تلاش بیشتری نکردیم تا این سینما را بیشتر بشناسیم، و این از مصادیق این سوء تفاهم‌هاست.

این پژوهشگر در ادامه سخنانش با استناد به پژوهش جهانی برای سنجیدن در حوزه سینما در ۳۰ کشور در سال ۲۰۱۵ ادامه داد: در این پژوهش کشور آمریکا با ۱۰۶ پرده سینما به ازای هر یک میلیون نفر رتبه نخست را دارا است. البته این موضوع به این معنی نیست که به طور مثال کشور چین با ۲۳ پرده سینما به ازای هر یک میلیون نفر رتبه هشتم را دارد، سالن های سینمای کمی را داشته باشد. این کشور با دارا بودن ۵۴ هزار سالن سینما به دلیل جمعیت زیاد خود در رده هشتم قرار گرفته است.

حاجیان عنوان کرد: در ایران، ۱۵۰ شهر از ۱۱۹۷ شهر سالن سینما دارد. در کل ۲۶۸ سینما در سطح کشور داریم که در این میان ۱۰۴۷ شهر ما فاقد سینما هستند. بر اساس آمار سال ۹۵ به صورت میانگین به ازای هر یک میلیون نفر در کشور ۳۱/۱۶ پرده سینما داریم.

این پژوهشگر اظهار داشت: در این پژوهش جهانی، ایران در انتها و بین کشورهای تایلند با عدد ۱۷ و هندوستان با عدد ۱۲ قرار گرفته است. البته کشور هند هم ۱۱ هزار پرده سینما دارد و به دلیل جمعیت بسیار زیاد خود در این رده قرار گرفته است.

حاجیان تصریح کرد: در میان شهرها، تهران و لندن، تقریبا جمعیت یکسانی دارند ولی تهران ۵۴ سینما و لندن ۱۱۳ سینما دارد. البته خود شهر تهران در قیاس با سایر شهرهای ایران دارای وضعیت بسیار بهتری است. تعداد سالن های فعال در استان تهران بیش از ۱۴۰ مورد است و بعد از آن، استان اصفهان با ۲۲ سالن سینما، با تفاوتی بسیار فاحش قرار دارد. استان هایی هم وجود دارند که در کل، تنها یک سالن سینما دارند. در تهران هم که وضعیت بهتری نسبت به بقیه شهرهای کشور  دارد سینماها به طور عادلانه در نقاط مختلف آن پخش نشدند. تمرکز اصلی سینماهای در تهران در خیابان های انقلاب و ولی عصر است که این مسئله به دوران پسا دهه ۶۰ و انتقال تدریجی سینماها از جنوب به شمال تهران برمی‌گردد.

سلیقه مخاطب، مسیر سینما را تعیین می کند

این پژوهشگر و محقق سینما اضافه کرد: اتفاقی که پس از دوران دهه ۶۰ افتاد این بود که مدیران سینمایی تصمیم گرفتند به زعم خودشان سینمای ایران را جهانی کنند. اما به خاطر برداشت اشتباهی که داشتند سینما را جشنواره ای کردند و این سینما، سینمایی است که سینمای قهرمان محور را نمی پسندد و بیشتر حالت ضد قهرمان را برای ایران می پسندد.

حاجیان در همین باره یادآور شد: در عین حال مردم بالا شهر نشین نیز سینمای جشنواره ای را بیشتر می پسندند. با توجه به این موضوع و همچنین اینکه بیشتر فروش سینمای ایران هم مربوط به مجموعه های سینمایی تهران است، در ادامه، فیلم های جشنواره‌ای بیشتر ساخته شدند و مردم بالای شهر بیشتر استقبال کردند که این عامل موجب شد تا ساخت این نوع فیلمها بیشتر شود و این چرخه تا امروز ادامه دارد.

این پژوهشگر توضیح داد: تنها ایران نیست که از شکاف در تمرکز و پراکندگی وجود سینماها رنج می برد بلکه این شکاف کشورهای دیگر هم وجود دارد اما متاسفانه در ایران با وضعیت شدیدتر روبرو هستیم.

حاجیاندر در ادامه سخنانش اظهار داشت: مسئله دیگری که در این پژوهش اهمیت پیدا می کند، محتوا و سلیقه است. در وضعیت فعلی، سلیقه مخاطبان شهرستانی تا اندازه زیادی در حال نادیده گرفته شدن است. به عنوان مثال فیلم «شاهزاده روم» را به عنوان اثری ارزشی، به ازای هر یک نفری که در تهران این فیلم را تماشا کرده، ۷۴/۱ نفر در شهرستان ها این فیلم را تماشا کرده است.

وی تصریح کرد: اما این امر درمورد فیلمی همانند «شیفت شب» به این صورت است که در مقابل هر یک نفری که در تهران این فیلم را تماشا کردند ۴۴/۰ درصد یعنی کمتر از یک نفر این فیلم را در شهرستان دیده اند. این موضوع تفاوت سلیقه بین مخاطبان تهران با شهرستانی را به تصویر می کشد.

اکران مردمی تلاش برای رفع تبعیض در سینما

این پژوهشگر در بخش دیگر سخنان خود گفت: این شرایط موجب می شود تا فعالان فرهنگی شهرستان ها به این فکر بیفتند که سلیقه خودشان را وارد سینمای ایران کنند و در این راستا، با توجه به نداشتن سینما، از روش های دیگری مثل اکران مردمی برای پر کردن جای خالی سینما استفاده می کنند.

حاجیان افزود: این موارد، در ابعاد جهانی، بیشتر از کشور ما مطرح بوده زیرا آنها سابقه بیشتری در بحث اکران های مردمی دارند و در ایران هم به لطف جشنواره عمار شاهد این قبیل اکران ها هستیم.

وی توضیح داد: در خارج از کشور، محتوای مورد علاقه مردم و نزدیک به سلیقه آنها تا حدودی یکسان است ولی این موضوع در ایران و میان تهران و شهرستانها متفاوت است. در کشورهای خارجی، هدف این اکرانهای مردمی داوطلبانه، رساندن همه انواع فیلم به تمامی نقاط کشور است.

حاجیان اضافه کرد: برای مثال در کشور انگلیس که در این زمینه، رشد زیادی دارد، ۳۱ درصد از سینماهای مردمی، در روستاها فعال است. این درحالی است که تنها سه درصد از سینماهای تجاری انگلیس در روستاها واقع شده است. این آمار برای روستاهای ایران صفر است.

وی یادآور شد: یکی از اهدافی که اکران کنندگان خارجی دنبال می‌کنند حمایت از فیلم ها و استعدادهای داخلی خودشان است. در ایران مشکلی از این جهت، نداریم. زیرا مردم به دنبال محتوای داخلی هستند و مسئله، بیشتر بر روی نوع و کیفیت آثار است. اما این مسئله در انگلستان بغرنج است چون در این کشورها همیشه تمرکز بر سینمای هالیوود است.

حاجیان تصریح کرد: یکی از مسائل دیگر، ساختارهای اجتماعی این اکران های مردمی است. معاشرت اجتماعی‌ که در قالب نمایش فیلم شکل می گیرد، برای اکران کنندگان اهمیت دارد. در متنی که در این باره می‌خواندم، یکی از اهداف این اکران کنندگان آمده بود که افرادی را گرد هم بیاورند که اگر این کار نشود، منزوی می‌ماندند.

وی در همین باره توضیح داد: اکران مردمی در سینمای جهان به قدری مهم است که سازمانهای دولتی و نهادی به حمایت از فعالان آن می‌پردازند و شبکه هایی برای تجهیز، مشاوره و… شکل گرفتند. نمونه این سازماندهی دولتی و نهادی، گروه های اکران مردمی در انگلستان است در این کشور بیش از ۱۵۰۰سنیمای محلی وجود دارد و این حامی ها در قالب طرحهایی مختلفی مثل طرح سینمای محلی انستیتوفیلم بریتانیا که کاملا دولتی است، دفتر سینمای مستقل، شورای هنر بریتانیا و… از این نوع سینماها و اکرانها حمایت می‌کنند.

در اکرانهای مردمی کسی به دنبال کسب درآمد نیست

حاجیان بیان کرد: اهداف این نوع اکرانها، کاملا غیر تجاری است و الزاما در این اکرانها، کسی به دنبال کسب درآمد نیست. معاشرت اجتماعی، معرفی یا تبلیغ ایدئولوژی با نمایش فیلم در کلیساها و… از دیگر کارهایی است که در این اکران ها دنبال می شود، البته یک سری هم صرفا علاقمندان فیلم هستند و در قالب باشگاه های فیلم فعالیت می کنند.

این پژوهشگر با اشاره به تقسیم بندی روش های مختلف اکران های سینمایی ادامه داد: اکران های غیر سینمایی را می توان با روش های مختلفی از جمله سینمای محلی، سینمای سیار، سینمای محلی سیار، سینما در گردش، سینمای روستایی و سینمای صحرایی دسته بندی کرد. سینمای محلی، سینمای مردمی، سینمای داوطلب محور و سینمای اجتماع محور که در ایران استفاده می‌کنیم، عناوین مختلف این نوع از اکران های مردمی هستند.

حاجیان خاطرنشان کرد: تمامی این گروه های سینمایی دارای یک سری موئلفه های واحد شامل داوطلب محور و غیرانتفاعی بودن هستند و با توجه به نامی که دارند و بدون درنظر گرفتن منافع خود در جامعه پیرامونی خودشان، اکران فیلم می کنند.

وی اضافه کرد: مهمترین مسئله در اکران های غیر سینمایی انتخاب فیلم ها است. اکران کننده به صورت ناخودآگاه بر اساس مخاطبان خود، فیلم را تهیه و پخش می کند، این فعالیت با سینمای تجاری کاملا متفاوت است. در سینمای محلی اکران کننده تصیم می گیرد چه فیلمی پخش شود.

حاجیان عنوان کرد: فضای این دست از اکران ها کاملا با فضای نمایش فیلم های تجاری متفاوت است. در این قبیل اکران ها فضای حاکم در زمان نمایش فیلم ها کاملا اجتماعی و معاشرتی است. تمرکز در این اکران ها، بر روابط بین انسان ها است. در این نوع قالب اکران، روابط رسمی که معمولا در سینماها وجود دارد، شکسته می‌شود. فرهنگی هم که در این نوع سینماها وجود دارد بسته به هدف اکران کنندگان می تواند تغییر کند.

حاجیان اظهار داشت: به دسترسی در این نوع سینماها از نکات بسیار مهم است. این قبیل سینماها به صورتی جانمایی می شوند که دسترسی محلی به آنها امکان پذیر است. اگر بخواهیم به یک نمونه از اکران های محلی یا مردمی اشاره کنیم، باید به یک سینمای محلی است که در انگلستان فعالیت می کند اشاره کنیم که کاملا داوطلب محور است و در محل کتابخانه شهر برگزار می شود.

این پژوهشگر در ادامه صحبت های خود به انواع دیگر سینما در انگلستان اشاره کرد و گفت: سینما در گردش نوع دیگر این سینماها است که در قالب یک شبکه فعالیت می کنند که در آن تجهیزات و فیلم در بین اعضای شبکه، در گردش است. در یک نوع دیگر سینماسیار که در سه منطقه انگلستان فعالیت می‌کند علاوه بر اینکه تجهیزات لازم برای نمایش فیلمها را ارائه می دهند و حالتی گردشی را ایجاد کرده اند، در انتخاب فیلم هم به افراد کمک می کنند. حتی یک روز قبل از اکران فیلم ها هم تکنسینی اعزام می کنند تا تجهیزات را برای آنها راه اندازی کنند.

حاجیان با اشاره به فعالیت سینمای روستایی در انگلستان افزود: یک نمونه دیگر سینمای روستایی است که ۳۰ محل در این طرح شرکت می کنند و تجهیزات را بین خودشان می چرخانند. این طرح به صورت کاملا روستایی برگزار می شود و گروه های داوطلب در مرکز اجتماعات روستاها اقدام به نمایش فیلم می کنند.

وی در بخش دیگر سخنان خود سینما سیار را فاقد مرزی مشخصی دانست و ادامه داد: سینما سیار ازجمله مفاهیمی است که مرز مشخصی ندارد و در هر حالت امکان دارد معنا و اهداف مختلف و متنوعی داشه باشد. این سینماها هم در قالب های روزمره و هم در قالب جشنواره‌ها و رویدادهای سینمایی مورد استفاده قرار می گیرند و معمولا بر روی تریلی، کامیون و یا اتوبوس ها نصب می شوند. یکی از مهمترین نمونه های آن در سطح جهان، ماشین نمایش در اسکاتلند است که فیلم های سینمایی ۳۵ میلیمتری را در تریلی‌ پخش می کند و کاملا هم مجهز است و تعداد ۸۰ نفر هم ظرفیت مخاطب دارد.

حاجیان اضافه کرد: قالب دیگری که برای سینمای سیار وجود دارد استفاده از کامیون است. البته بیشتر برای سینماهای چند بعدی از آن استفاده می شود. به همین دلیل بیشتر در شهربازی ها و مراکز تفریحی مستقر می شود.

توجه به مردم در سینما، به معنای ساخت سینما نیست

وی یادآور شد: عقبه سینما سیار به دهه ۶۰ میلادی در انگلستان برمی گردد که وزارت فناوری این کشور تصمیم گرفت تعداد هفت اتوبوس را وارد شهر کند و توسط آنها برای مردم فیلم نمایش بدهد. این مسئله مهم است که از آن موقع، به فکر این بودند که سینما را به بین مردم بیاورند و این مسئله، الزاما به معنای ساختن سالن سینما نیست.

این پژوهشگر با بیان اینکه یکی از ویژگی های این نوع سینماها، برنامه های جانبی آن است، اظهار داشت: از این دست نمونه ها، می‌توان به اکران در مدارس اشاره کرد، به این صورت که شبی در مدارس تدارک می بینند و طی آن، نه تنها دانش آموزان فیلم ببینند، بلکه شب را هم در مدارس می خوابند.

حاجیان در ادامه سخنانش با اشاره به انواع دیگری اکران های مردمی عنوان کرد: این نمونه ها نشان می‌دهد در چنین اکرانهایی گرچه تعداد مخاطبان کم باشد، ولی باید تشنه افراد بیشتر باید بود، تشنگی و حفظ امید همزمان با هم باید اتفاق افتد.