به گزارش «عمار فیلم»، مستند سیاسی و تاریخی در ساده‌ترین تعریف، ابزاری برای بازتاب و ثبت تحولات سیاسی در گذشته است. همچنان که پدر فیلم مستند، «جان گریرسون» هم گفته بود؛ فیلم مستند، مواجهه خلاقانه فیلم‌ساز با واقعیت است که در این نوع فیلم‌ها، واقعیت به یک رخداد سیاسی محدود می‌شود. اما وقتی باور و عشق، پشتوانه ساخت یک مستند – و بلکه هر اثر هنری – باشد آن‌وقت نتیجه کار مستندساز فراتر از ثبت خشک‌و‌خالی واقعیت‌ها خواهد بود و به کشف حقیقت برای جریان‌سازی سیاسی و تاریخ‌سازی می‌انجامد. مثل مستند «روایت رهبری» به کارگردانی مهدی نقویان که ضمن وفاداری به واقعیت‌ها و بازنمایی قطعه‌ای کم‌نظیر از تاریخ سیاسی معاصر ایران اما به‌خاطر تلاش برای کشف حقیقتی انسانی در حوزه سیاست‌ورزی، فراتر از فیلمی مستند به یک سند مهم ملی تبدیل شده است. سندی تصویری که برای نسل‌های آینده نیز چراغ راه خواهد بود و جلوی تحریف تاریخ را خواهد گرفت.
«روایت رهبری» از آن دست فیلم‌های مستندی است که اهمیت و جذابیتشان به‌خاطر افشاگری از رخدادهای مکتوم یا کمتر گفته شده در خلال تحولات سیاسی است. این فیلم مستند، نمایی نزدیک از یک موقعیت مهم و ملتهب تاریخی است که مسیر حرکت و سرنوشت یک ملت را تعیین کرد. کل فیلم درباره یک جلسه است که طی چند ساعت از یک روز برگزار شد. اما تماشای آن جلسه با همه جزئیات و حواشی ناگفته‌اش، آن‌قدر حساس و مهیج است که زمان حدوداً ۹۰ دقیقه‌ای فیلم، برای مخاطب احساس نمی‌شود و حتی ناکافی به نظر می‌رسد.
این فیلم با هجران آغاز می‌شود و با وصال به پایان می‌رسد؛ افتتاح فیلم، فاجعه‌ای است که امتی را فرا می‌گیرد. داغ فراق امام خمینی (ره) در آن روزها عمیق بود و بسیاری را هراس پایان انقلاب فراگرفته بود. رادیوهای بیگانه و محافل دشمن، شاد بودند و خواب فروپاشی می‌دیدند. اما به تعبیر سید شهیدان اهل قلم، این ماجرا، آغازی بر یک پایان بود. مستند «روایت رهبری» روایتی است از این‌که چگونه کشتی انقلاب در تلخ‌ترین دوره‌اش و روزهایی که سرنشینان کشتی عزادار بودند و بیم غرق شدنشان می‌رفت، به ساحل آرامش و نجات رسید.
این فیلم به وسیله تصاویر آرشیوی به‌جای‌مانده از نشست مجلس خبرگان رهبری برای تعیین جانشین امام خمینی (ره) ساخته شده است. جلسه‌ای که ۱۴ خرداد سال ۱۳۶۸ با حضور رئیس و اعضای این مجلس برگزار شد. البته کتابی هم با همین نام در ۶۰۰ صفحه منتشر شده که محتوایی نزدیک اما متفاوت با این فیلم دارد و به جایگاه قانونی رهبری در جمهوری اسلامی از زمان رسمیت یافتن رهبری امام راحل تاکنون می‌پردازد. اما این فیلم، در اصل به همان جلسه متمرکز است و البته ماجرای برگزاری رفراندوم برای اصلاح قانون اساسی در همان دوره را بازگو می‌کند.
با وجود تصاویر ضبط شده از آن جلسه، کارگردان «روایت رهبری» ظاهراً کار ساده‌ای در پیش داشته اما اهالی مستند می‌دانند که گزینش تصاویر، ارزش‌های افزوده به تصاویر مربوطه، مصاحبه‌ها و توضیحاتی که در قالب نریشن به فیلم اضافه شده، می‌توانست شکل‌ها و نتایج متفاوتی برای این فیلم رقم بزند. هنر سازنده این مستند، فراوری ماده خام اولیه یعنی همان تصاویر ضبط شده از جلسه مجلس خبرگان برای تعیین تکلیف رهبری نظام پس از امام خمینی(ره) و تبدیل آن به فیلمی هنری و پر از نکات ارزشمند جدید است.
به‌طور مثال یکی از اتفاقاتی که به «روایت رهبری» شکل مستندی به‌روز و تحقیقی بخشیده، مصاحبه امروزین با شخصیت‌های حاضر در آن جلسه است. بعضی از شاهدان عینی آن وقایع که در قید حیات هستند، در این مستند، به بازگویی تصمیمات حیاتی آن نشست می‌پردازند و ناگفته‌هایی را بیان می‌کنند که به تکمیل اطلاعات فیلم کمک کرده است. همچنین این فیلم تلاش کرده تا تمام جزئیات و مراحلی را که سرانجام به تعیین آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری انقلاب منجر شد، نمایش دهد. حتی در بعضی از بخش‌ها به مواد و جنبه‌های قانونی گریز زده است.
تصویب قانونی استعفای آیت‌الله منتظری از قائم‌مقامی رهبری، یکی از این مراحل است. این فیلم نشان می‌دهد که غیر از دو نفر، سایر اعضا با این استعفا موافق بودند. عبور از محدودیت رهبری نظام به مراجع تقلید و بحث بر سر این‌که آیا رهبری آینده باید شورایی باشد یا فردی نیز از دیگر بخش‌های این مستند است.
اما نقطه عطف «روایت رهبری» چگونگی مطرح شدن نام آیت‌الله خامنه‌ای برای رهبری بود. مستندساز می‌توانست از جنبه‌های مختلف این بخش را روایت کند. به‌طور مثال، می‌توانست به‌صورت هیجانی و ناگهانی وارد این مبحث شود. اما وی به‌طور تدریجی و بسیار منطقی و دور از فضاسازی عاطفی و احساسی، به روایت این انتخاب پرداخته است.
پس از مطرح شدن نام پیشنهادی برای رهبری آینده، فصلی درباره این شخصیت در میانه روایت فیلم باز می‌شود. این فصل، روایتی زیبا و تقریباً کامل اما مجمل از زندگی و مبارزات آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای از موقع تولد تا آن زمان است. فصلی که خودش ارزش یک فیلم مستقل را دارد و در اینجا ما شاهد یک فیلم مستند مجزا در دل یک مستند هستیم. در این بخش، گویی تاریخ مبارزات و ایستادگی یک ملت در قامت یک مرد به تصویر درآمده است. این مرد که تجسیم انسان کامل است، شمایل و نماینده‌ای زیبا و افتخارآمیز از نهضت شکست‌ناپذیر انقلاب اسلامی به‌نظر می‌رسد؛ او تجلی تمام عیاری از انسانِ ایرانیِ مسلمانِ انقلابی است که رهبری امت اسلامی و جبهه مقاومت در جهان را برعهده می‌گیرد.
نمایش و طرح همه این کلیات و جزئیات باعث شده تا «روایت رهبری» به اَثری جامع و مانع در شرح و ترسیم یکی از مهم‌ترین اتفاقات تاریخ معاصر ایران و جهان، یعنی زعامت آیت‌الله خامنه‌ای بر انقلاب اسلامی تبدیل شود. این اَثر، همان‌طور که شرح آن گذشت، نه فقط یک فیلم مستند، بلکه سندی تصویری برای جلوگیری از تحریف تاریخ و چراغ راهی برای آیندگان محسوب می‌شود.
آرش فهیم
سپتامبر ۱۹۷۸ جیمی کارتر رئیس جمهور آمریکا، انور سادات رئیس جمهور مصر و مناخیم بگین نخست وزیر رژیم صهیونیستی را در مکانی به نام کمپ دیوید دعوت می‌کند.ادامه
مستند «وداع با اسلحه» روایتی متفاوت از مبارزات فلسطینیان است. این مستند تلاش کرده تا از اولین روزهای آغاز و چگونگی ورود یهودیان به این سرزمین اشاره کند.ادامه
هزاران هزار ایرانی با توطئه «مردخای» وزیر یهودی و «استر» معشوقه یهودی خشایارشاه کشته شدند و ما سالگردهای آن را جشن می‌گیریم.ادامه
ورود به آرشیو
