«میانداران»؛ آنها که در میانه میدان تغییر ایستادند

مستند «میانداران» به کارگردانی صادق قاسمی، روایتی از تغییرات اجتماعی در محله هادی‌آباد قزوین است؛ محله‌ای که زمانی گرفتار معضلاتی چون خلافکاری و اعتیاد بود و امروز با تلاش‌های جمعی، مسیری متفاوت را طی می‌کند. مستند از تضاد میان محله‌های مرفه و هادی‌آباد آغاز شده و به تدریج مخاطب را با چالش‌ها و تحولات این منطقه همراه می‌کند. آنچه این اثر را متمایز می‌سازد، تمرکز بر نقش مردم و فعالان اجتماعی در این تغییرات است، به ویژه روحانی مسجد محله که نقشی کلیدی در ایجاد تحول ایفا کرده است.

«میانداران» نه‌تنها مشکلات گذشته هادی‌آباد را روایت می‌کند، بلکه به چالش‌های کنونی آن نیز می‌پردازد. مستند نشان می‌دهد که این محله چگونه از دوره‌ای بحرانی عبور کرده و اکنون با معضلات جدیدی همچون مشکلات اقتصادی و اجتماعی دست‌وپنجه نرم می‌کند. در این مسیر، تلاش‌های اهالی و روحانی محله آقای خلج برای بهبود شرایط، محور اصلی روایت قرار می‌گیرد. مستند از طریق گفتگو با اهالی، کسبه و فعالان محلی، تصویری ملموس از تغییرات ارائه می‌دهد و با بهره‌گیری از تصاویر آرشیوی، پیوند تاریخی مردم این منطقه با هویت ملی‌شان را به نمایش می‌گذارد.

نقش روحانی مسجد و مشارکت مردمی

روحانی مسجد ۱۴ معصوم، فراتر از یک رهبر مذهبی، به عنوان نیرویی اجتماعی در این تحولات نقش دارد. مستند نشان می‌دهد که چگونه فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی در این مسجد، بستری برای کاهش آسیب‌های اجتماعی شده است. در کنار او، مردم محله نیز به‌عنوان بازیگران اصلی این تغییرات معرفی می‌شوند؛ افرادی که با همکاری یکدیگر، برای بهبود شرایط محله خود تلاش کرده‌اند. این نگاه، مستند را از یک روایت صرفاً تحلیلی فراتر برده و آن را به اثری زنده و درگیرکننده تبدیل کرده است.

چالش‌های تولید مستند و انگیزه کارگردان

مستند «میانداران» از دل دغدغه‌ای اجتماعی شکل گرفته که صادق قاسمی، کارگردان اثر، آن را در مواجهه مستقیم با مردم محله هادی‌آباد قزوین تجربه کرده است. به گفته او، این مستند نه بر پایه یک ایده انتزاعی، بلکه از دل جلسات متعدد با اهالی و تعامل مستقیم با فضای محله شکل گرفته و مساجد فعال آن، نقطه آغاز این روایت بوده‌اند. قاسمی، مساجد را نه فقط به عنوان اماکن مذهبی، بلکه به‌عنوان پایگاه‌های اجتماعی و فرهنگی بررسی کرده و از همین بستر، سوژه‌های خود را برگزیده است.

یکی از چالش‌های مهم او در این مسیر، تهدیدهایی بوده که از سوی بازماندگان اوباش دریافت کرده و این امر نشان می‌دهد که مستند، نه فقط روایتی از گذشته، بلکه تصویری زنده از نبردی جاری برای اصلاح اجتماعی است. از سوی دیگر، او به جایگاه تاریخی و سیاسی هادی‌آباد در تحولات شهری قزوین اشاره کرده و تلاش کرده تا آن را از حاشیه فراموشی بیرون بکشد.

چرا «میانداران»؟

انتخاب نام «میانداران» برای این مستند، تصمیمی هوشمندانه است که به نقش افرادی اشاره دارد که در میانه یک چالش قرار گرفته و مسیر تغییر را هموار می‌کنند. در فرهنگ عمومی، «میاندار» کسی است که در جریان یک اتفاق، نقش واسطه و هماهنگ‌کننده را دارد. این مفهوم دقیقاً با روایت مستند همخوانی دارد؛ روحانی مسجد، مردم و حتی خود مستندسازان، همگی در جایگاه «میاندار» قرار دارند، افرادی که در این نبرد اجتماعی میان گذشته و آینده، نقش کلیدی ایفا می‌کنند. این نام، تأکیدی بر این نکته است که اصلاح اجتماعی، محصول تلاش‌های یک فرد یا یک نهاد نیست، بلکه نتیجه همت جمعی است.

«میانداران» فراتر از یک مستند اجتماعی، بازتابی از یک نبرد زنده برای تغییر است. این مستند نه‌تنها گذشته محله هادی‌آباد را بازخوانی می‌کند، بلکه شرایط کنونی و چالش‌های پیش‌روی آن را نیز به تصویر می‌کشد. انتخاب جشنواره عمار برای نمایش اثر نیز با ماهیت مردمی آن همخوانی دارد و نشان می‌دهد که این مستند، روایتگر تلاش‌های همان مردمی است که برای بهبود زندگی خود و محله‌شان قدم برداشته‌اند. اثری که نه‌تنها یک روایت، بلکه دعوتی برای مشارکت در تغییر است.

فاطمه عبدی