خانه » اخبار » ۲۸ مرداد؛ تاریخ مفقود سینما

به گزارش «عمار فیلم»، ۲۸ مردادماه سال ۱۳۳۲ سالگرد کودتای ناجوانمردانه آمریکا بر علیه دولت قانونی و مردمی در ایران است و متن پیش رو صحبت‌های سید یوسف مرادی پژوهشگر حوزه انقلاب اسلامی در هفتمین دوره جشنواره مردمی فیلم عمار است.

سید یوسف مرادی پژوهشگر حوزه انقلاب اسلامی در نشستی با بیان جزییات نفوذ در جامعه عشایر ایران بعد از کودتای ۲۸ مرداد با اشاره به اینکه تاریخ نگاران وقایعی مانندکودتای ۲۸ مرداد و تسخیر لانه جاسوسی دو دسته اند، گفت: عد‌ه‌ای از این تاریخ نگاران، غربگرا هستند و گروهی دیگر که دوستدار وطن اند، دچار آفتی به نام دوقطبی های کاذب شده اند و در کودتای ۲۸ مرداد هم این دوقطبی، به صورت مصدق – کاشانی است و از آنجا که این دوقطبی ها ساخته سرویس های امنیتی غرب هستند، سوژه هایی هم که از درون آنها بیرون می آید، غربی هستند.

وی با بیان اینکه پیرامون کودتای ۲۸ مرداد و تأثیر آن بر جامعه ایران کار پژوهشی چندانی صورت نگرفته است، اظهار داشت: نگاه تاریخی به این واقعه، نگاه متناسب با انقلاب اسلامی نبوده است.

مرادی از جمله تأثیرات کودتای ۲۸ مرداد را «ترس از کودتا» بین مردم ایران دانست که این ترس در وقایع مختلف خود را نشان داد و خاطرنشان کرد: وقتی در ۳۱ شهریور ۵۹، کشور عراق به فرودگاه مهرآباد حمله کرده بود و مردم تهران صدای انفجار را شنیدند، هنگامی که در ۲۱ بهمن ۵۷ از سوی ارتش حکومت نظامی اعلام شده بود و همچنین وقتی خبر رفتن شاه به آمریکا در مهر ۵۸ به گوش دانشجوها رسید، در همه این اتفاقات مردم ایران فکر می کردند کودتای دیگری در راه است و درواقع دلواپس شکل گیری کودتا بودند.

وی با بیان جمله ای از امام خمینی (ره) مبنی بر اینکه اگر مصدق کار را یکسره می‌کرد، نیاز نبود انقلاب کنیم، به تسخیر لانه جاسوسی و خشم مردم ایران از آمریکا اشاره کرد.

مرادی تأثیرات بلند مدت برخی وقایع را یادآور شد و اظهار داشت: همان طور که خشم مردم ایران از کشف حجاب رضاخانی، در ایستادگی نکردن در مقابل روس ها و انگلستان در جنگ جهانی، خود را نشان داد، ناراحتی آنها از اشغال ایران نیز در قیام ۳۰ تیر و استعفای مصدق بعد از نهضت ملی شدن صنعت نفت متبلور شد و تأثیر کودتای ۲۸ مرداد نیز ۲۵ سال بعد، خود را نشان داد.

مرادی به تأثیر کودتای ۲۸ مرداد در شعر و ادبیات اشاره و تصریح کرد: نیمایوشیج، اخوان ثالث، شاملو و جلال آل احمد از شاعران و نویسندگان دوران کودتا و بعد از آن هستند و دسته ای از اشعاری که بعد از کودتا سروده شده اند، مانند شعر”زمستان ” اخوان ثالث و “دل فولادم” از نیما یوشیج دچار یأس و سرشکستگی اند و گروهی دیگر نیز دچار بی بند و باری اند.

وی با بیان تاریخچه ای کوتاه از “شهر نو” به مستندهایی که درباره این محل ساخته شده و آتش زدن این محل توسط مردم انقلابی اشاره کرد.
در ادامه این نشست، مرادی با اشاره به “اصل چهار تِرومن” تصریح کرد: این اصل که چون در دوقطبی مصدق- کاشانی نبوده است به آن پرداخته نشده، توسط رییس جمهور وقت امریکا و برای اینکه به کشورهای فقیر کمک کنند تا به سمت کمونیسم نروند، ایجاد شد.

وی از این اصل به عنوان “اولین پایه نفوذ آمریکایی ها در ایران” یاد کرد و افزود: اصل چهار ترومن در حوزه‌های آموزش، بهداشت و کشاورزی اجرا می شد و در کشور ایران هم سعی‌شان بر این بود که در جامعه عشایر، این اصل را پیاده کنند و درحالی که پایه‌گذار شیوه نوین آموزش در میان عشایر، مرحوم حسابی بود، تبلیغات به گونه‌ای بود که گویا بعد از اجرای این اصل و توسط محمد بهمن بیگی بود که عشایر ایران باسواد شدند.

مرادی ادامه داد: اوایل دهه ۳۰ آمریکایی ها چند نفر را از ایران به آمریکا می فرستند که یکی از آنها محمد بهمن بیگی است و برای یادگیری ساختار آموزش سرخ پوستان می رود و البته در اسناد بدست آمده از سفارت آمریکا به طور مبهم گفته شده که با یک مأموریت به ایران می آید.
وی به مذاکره سرلشکر زاهدی با خوانین قشقایی و پیشنهاداتی که برای آنها داشت تا از حمایت مصدق دست بردارند، اشاره کرد و یادآور شد: زاهدی با توسل به اصل چهار ترومن برای خوانین قشقایی پیام می دهد و بعد از اینکه آنها همچنان از مصدق حمایت می کنند با ترور یکی از خوانین، آخرین امید نهضت ملی را با اجرای این اصل سرکوب می‌کند.

مرادی افزود: اصل چهار ترومن، با تغییراتی که در عشایر و ساختار آموزشی آنها بوجود آورد باعث شد کسانی که همواره در کنار مراجع و همگام با تشیع بودند، بعد از انقلاب اسلامی اولین کسانی باشند که در مقابل این نهضت می ایستند و با این حال هنوز در دانشگاه‌ها و صدا و سیمای ما از این اصل و محمد بهمن بیگی با افتخار یاد می شود.

وی با تصریح به اینکه آمریکایی ها قبل از ۲۸ مرداد، برنامه ای برای کودتا در ۲۵ مرداد و همچنین در صورت شکست آن، کودتایی برای ۲۸ مرداد، برنامه جنگ چریکی را داشتند، افزود: اولین کودتای سازمان سیا در جهان، کودتای ۲۸ مرداد است اما بعد ازتسخیر لانه جاسوسی اگر کودتایی هم انجام می دادند، نقش خود را بیان نمی کردند؛ علی‌رغم این موضوعات، هنوز هم کودتای کشوری مثل شیلی در تاریخ پررنگ تر از کودتای ۲۸ مرداد امریکایی ها در ایران است.

مرادی دلیل این موضوع را استفاده از ابزار هنر در بیان واقعیات دانست و با بیان اینکه عشایر ایران و “خسرو بویراحمدی” که نامه ای برای مصدق و در حمایت از او نوشت، از جمله سوژه های مغفول کودتای ۲۸ مرداد هستند یادآور شد: کشور شیلی با هنرمندانی مانند “میگل لیتین” و “گارسیا مارکز” توانسته این واقعیات را حفظ و منتقل کند؛ همانطور که آمریکای لاتین با استفاده از هنر توانسته است انقلاب و فرهنگ خود را به دیگر نقاط جهان صادر کند.

وی در پایان سخنانش به شگفتی “میگل لیتین” از شخصیت شهید چمران در فیلم “چ” اشاره و تصریح کرد: “شهید چمران” باید به دنیا معرفی شود و بدون استفاده از هنر نمی توانیم انقلاب اسلامی را صادر کنیم.

مرادی در پاسخ به سوال یکی از حاضران درباره مأموریت مبهم محمد بهمن بیگی پس از بازگشت از آمریکا گفت: درباره محتوای این مأموریت اطلاعاتی نداریم اما می دانیم که با آموزش های او در میان عشایر، مولفه های لیبرالیسم پدیدار شدند و تأثیرات فرهنگی عمیقی در جامعه عشایر برجا گذاشت در حالی که روش آموزشی عمیقی هم نداشت.