خانه » اخبار » برجی: مهم‌ترین دغدغه مرحوم نادر طالب‌زاده، تربیت نیروی انسانی بود/ سعیدی: جبهه نبرد فرهنگی بسیار سخت تر از جنگ حقیقی است

به گزارش «عمار فیلم»، گعده مجازی «راه‌نما» به همت دبیرخانه جشنواره مردمی فیلم عمار، ویژه‌برنامه چهلم زنده‌یاد حاج نادر طالب زاده باحضور «رضا برجی» مستندساز و عکاس و «نعمت‌الله سعیدی» نویسنده و منتقد سینما بصورت زنده از صفحه اینستاگرامی و همچنین تارنمای اکران مردمی برگزار شد.

دفاع مقدس یک مدرسه بزرگ انسان سازی بود

برجی اظهار داشت: نادر طالب زاده، از نوجوانی به آمریکا رفته بود و ابتدا برای مقطع کارشناسی در رشته زبان انگلیسی و سپس برای کارشناسی ارشد در رشته سینما تحصیل می‌کرد؛ پس از آن نیز با وقوع انقلاب اسلامی ایران به کشور باز می‌گردد و از رزمندگان دفاع مقدس بود.

وی افزود: دفاع مقدس یک مدرسه انسان سازی بزرگ بود؛ هرکسی در این ۸ سال، ارتباطی با دفاع مقدس داشت، شخصیت لطیفی پیدا می‌کرد. حاج نادر طالب زاده که خود به عنوان یک هنرمند دارای روحیه لطیفی بود، هنگامی که در آن شرایط نبرد بین مرگ و زندگی قرار می‌گیرد، واکنش هایی که از خود نشان می‌دهد در آثار هنری‌شان مشهود است.

مرحوم طالب زاده دفاع مقدس را با تمام وجود درک کرده بود

برجی ادامه داد: شخصیت شهید آوینی نیز همین گونه بود؛ دیدیم که چگونه در ابتدای انقلاب اسلامی چگونه با آن آشنا شد و شخصیت امام خمینی^(ره) او را مجذوب خود ساخت. پس از آن در دفاع مقدس حاضر شد و بعدها روایت فتح را ساخت که شخصیت او در این مستند به بلوغ چندبعدی رسید.

برجی گفت: حاج نادر پس از اینکه از اتفاقات دفاع مقدس فیلمبرداری کرد، درخواست داشت تا به پرخطرترین قسمت جبهه برود؛ او به بولدوزرچی شد و در همان جا نیز مجروح شد. مرحوم نادر طالب زاده می‌خواست با تمام وجود، ابعاد مختلف جنگ را لمس و درک کند که شاهد ثمره آن را در فیلم “والعصر” بودیم. البته اثرات این موضوع که حاج نادر، تقابل مرگ و زندگی را در وجود خودش پذیرفته بود، در آثار دیگر او نیز کاملا مشخص است.

سعیدی اظهار داشت: حاج نادر طالب زاده، در اوج جوانی در بهشت مغرب زمین زندگی می‌کرد و آن را درک کرده بود؛ به عقیده من او انتهای آن سبک زندگی غربی را در اوج جوانی دیده بود و نسبت به آن کافر شده بود. نقل قول های زیادی است که مرحوم طالب زاده پس از اینکه امام خمینی(ره) را دید، متحول شده بود.

وی افزود: این انسان هنگامی که عازم جبهه شد، می‌خواست در پرخطرترین قسمت آن، حاضر شود. در واقع جبهه های دفاع مقدس، یک دانشگاه حیرت انگیز بود. در دوره آخرالزمان بایستی خوب از بد غربال شوند. در غیر این صورت، خداوند ما را طوری دیگر امتحان می‌کرد اما قطعا این اتفاق و دفاع مقدس به نفع ما بوده است. شاید در ظاهر ما فکر کنیم اگر جنگی اتفاق نمی‌افتاد، دنیایمان گلستان می‌شد.

جبهه نبرد فرهنگی بسیار سخت تر از جنگ حقیقی است

سعیدی با بیان اینکه مرحوم طالب زاده که در دوران دفاع مقدس با جان خود بازی می‌کند، ورودش به عرصه فرهنگی نمی‌تواند از روی مصلحت طلبی باشد، خاطر نشان کرد: او در این مسیر دست به قمار بالاتری زد. دفاع مقدس برای امثال حاج نادر نه‌تنها تمام نشد بلکه به عرصه فرهنگی منتقل شد؛ این جنگ فرهنگی به مراتب قوی‌تر و جدی‌تر است. این آزمون از نبرد مرگ و زندگی که در دفاع مقدس بود، بسیار سخت تر است. هنوز کسی شهادت در جبهه فرهنگی را نیاموخته است. در عرصه فرهنگی پس از مرگ مشخص می‌شود که شخصی شهید شده است یا خیر.

برجی در ادامه گفت: در دیدگاه مرحوم طالب زاده، هرگز دفاع مقدس تمام نشده است و جهان را عرصه ای برای نبرد دائم بین حق و باطل می‌دانست. در دوران ۸ ساله دفاع مقدس، جنگیدن بسیار آسان تر از دوره کنونی بود. دوست، دشمن، خاکریز، مهمات و سایر مسائل مشخص بودند و رزمنده طبق نقشه‌ای از پیش تعیین شده با دشمن رویارویی می‌کرد و سرنوشتش شهادت، اسارت یا مجروحیت بود و همه چیز آن عیان بود.

وی جنگ در عرصه فرهنگی را بسیار سخت قلمداد کرد و گفت: در جنگ حقیقی نهایتا یک شخص، یک مرتبه کشته می‌شود اما در عرصه جنگ فرهنگی، بارها و بارها حاج نادر طالب زاده را ترور کردند اما هر دفعه، او قوی‌تر از گذشته از خاکستر برخواست. مرحوم طالب زاده، برای ساخت یک مستند تحقیقات و پژوهش‌های جامعی انجام می‌داد؛ برای مثال یک مستندی در دهه ۷۰ درخصوص هندوستان ساختیم و حاج نادر آن زمان، قصد داشت بحث رواج طب و پزشکی سنتی در آن کشور را منعکس کند تا متخصصین کشورمان دلایل این همه‌گیری را بررسی کرده و درصورت مفید بودن از آن در داخل ایران نیز بهره ببرند؛ این تحقیقات گسترده برای مستندهای دیگری که درخصوص کشورهایی مانند لبنان یا اسپانیا نیز صورت می‌گرفت.

طالب زاده با تمام وجود در عرصه فرهنگ و هنر کار می‌کرد

برجی اظهار داشت: حاج نادر در عرصه ای که کار می‌کرد، تمامی ابعاد آن را مورد بحث و بررسی قرار می‌داد و خب طبیعی است که چنین شخصی همیشه مورد حملات بی‌شماری از سوی افراد مخالف قرار بگیرد. این طبیعت عرصه فرهنگ و رسانه است؛ کسی که قصد فعالیت در این عرصه را دارد، بایستی خود را برای این خطرات آماده کند و هر روز ممکن است با یک مشکل مواجه شود زیرا در کشور ما کسی اگر بخواهد در زمینه آرمان‌های انقلاب اسلامی و آرمان های الهی فعالیت کند، منافع افراد بسیار را به خطر می‌اندازد و آنها با او به مخالفت خواهند پرداخت.

وی افزود: هیچ‌گاه نباید توقع داشته باشیم امثال نادر طالب زاده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی شوند؛ ما شاهد بودیم که دانشگاه ارشاد باغ فردوس را از او گرفتند و منحل کردند. حاج نادر در عرصه فرهنگ با تمام وجود فعالیت می‌کرد. مرحوم طالب زاده یک سرباز، معلم و فرمانده در عرصه فرهنگ بود؛ او گاهی پشت دوربین بود، گاه شروع به نوشتن می‌کرد و در سایر اوقات تیم را راهبری کرده و نیروی متعهد تربیت می‌نمود. این توانایی را داشت و به خوبی در مدت حیاتش آن را انجام داد. اما در این ۴۰ روزی که از فوت او می‌گذرد، آن چنان که شایسته بود به ابعاد شخصیتی او پرداخته نشده است.

برجی با اشاره به اقدامات فرهنگی، رسانه ای مرحوم طالب زاده در دانشکده باغ فردوس و شبکه تلویزیونی افق، خاطرنشان کرد: کاری که او در جشنواره عمار انجام داد، یک انقلاب در جامعه هنری و رسانه‌ای جمهوری اسلامی ایران بود.

با مقایسه جنگ بوسنی و ماجرای اوکراین، به بازی رسانه‌ای غربی‌ها پی می‌بریم

سعیدی با اشاره به اینکه میدان مین‌هایی که در عرصه فرهنگی وجود دارد، به مراتب خطرناک‌تر و ویرانگرتر از جنگ سخت و فیزیکی است، گفت: پس از جنگ تحمیلی که برای ساخت مستندی راهی بوسنی و هرزگوین شدند، عده ای می‌گفتند این‌ها سادیسم دارند و به جنگ اعتیاد پیدا کرده‌اند! آن‌ها پیش خود فکر می‌کردند که این افراد خانواده و دلبستگی دنیایی نداشته و از گلوله نیز ترسی ندارند. زندگی افرادی مانند طالب زاده از این به بعد آغاز می‌شود و باید سبک زندگی و ابعاد مختلف شخصیتی شان را به مردم و جوانان معرفی کنیم.

برجی درخصوص مستند بوسنی و هرزگوین گفت: در این کشور اتفاق بزرگی در حال رقم خوردن بود؛ شاهد کشتار مسلمانان در قلب اروپای متمدن و به قول خودشان دموکراتیک بودیم. امروز وقتی که ماجرای اوکراین را در کنار قضیه بوسنی و هرزگوین قرار می‌دهید، این دروغ بسیار بزرگ اروپا که طی قرن های متمادی در جریان بوده را می‌بینیم.

وی افزود: در جنگ ۴ساله بوسنی و هرزگوین، مسلمانان این کشور در محاصره کامل بودند که یک گلوله به دستشان نرسد؛ در طول ۳ ماه جنگ در اوکراین، آمریکا نیمی از دنیا را با خود همراه کرده است تا به کمک اوکراین بیایند. در جنگ بوسنی و هرزگوین، طی ۴۸ ساعت، دوازده هزار مرد مسلمان تنها در یک شهر قتل عام شدند درحالی که کل کشته های اوکراین در این ۳ ماه، به پنج هزار نفر هم نمی‌رسد.

برجی با بیان اینکه صحنه سازی های فراوانی درخصوص جنگ اوکراین از سوی برخی شبکه ها و رسانه‌های مشخص، صورت گرفته می‌گیرد، اذعان داشت: درباره جنگ بوسنی و هرزگوین اینگونه نبود و شاهد مظلومیت مردم این کشور بودیم. رسانه های آن زمان، بسیار محدود اخبار را پوشش می‌دادند؛ ما با تیمی محدود راهی این کشور شدیم تا وقایع را ثبت نماییم. این کار را برای حمله آمریکا به عراق نیز انجام دادیم؛ وقتی در بغداد و در هتلی که ویژه خبرنگاران بود، مستقر شدیم، به جز ما، هیچ تیمی از ایران وجود نداشت و ۶۰ خبرنگار از کشور فرانسه در این هتل حاضر بودند!

وی افزود: تا سال‌ها بعد، فیلم مستند”خنجر شقایق”، یکی از معتبرترین اسناد تاریخی بود که درخصوص وقایع جنگ بوسنی و هرزگوین وجود داشت. این ها حاصل تجربه سال‌ها فعالیت شهید آوینی، مرحوم نادر طالب زاده و بنده در مجموعه روایت فتح بود. در حق مستند “خنجر شقایق”، جفاهای بسیاری شد اما همین سنگ‌اندازی‌ها باعث شد تا این مستند بهتر و بیشتر در سراسر کشور دیده شود. بیش از ۲هزار نمایشگاه عکس در داخل و خارج کشور با همین محوریت در آن زمان برگزار شد.

برجی خاطرنشان کرد: مستند “ساعت ۲۵” که در ارتباط با آمریکا بود و نگاه تخصصی تری به جامعه این کشور داشت، خیلی دیده نشد اما “خنجر شقایق” به دلیل انعکاس هنرمندانه بحران‌های یک جامعه مسلمان در قلب اروپا، بیشتر دیده شد و مورد استقبال قرار گرفت.

امثال شهید آوینی و مرحوم طالب زاده هیچ‌گاه برای دیده شدن کار نمی‌کردند

برجی افزود: هر جا و در هر کاری اگر انسان خودش را در نظر نگیرد و به فکر دیگری باشد، حق خود را عرضه خواهد کرد؛ دلیل این همه اقبال عمومی نسبت به مستند “روایت فتح” نیز همین بود. هیچکس برای نمایاندن خودش این مستند را نساخته بود. امروز در عرصه هنر همه به فکر دیده شدن خودشان هستند، اما نادر طالب زاده در پی معرفی و عرضه کردن خود نبود.

مشکلات مدیریت فرهنگی کشور با تغییر و جابجایی چند مدیر حل نمی‌شود

سعیدی در ادامه گفت: مدیریت فرهنگی کشور دچار مشکل است؛ البته این ضعف ها با تغییر چند مدیر حل نمی‌شود زیرا برای این کار نیرو تربیت نکرده‌ایم. مشکل اصلی ما برخی دوقطبی سازی‌هاست که می‌گوید یک فرد نمی‌تواند هم هنرمند و هم حزب‌اللهی باشد!

وی افزود: مرحوم نادر طالب زاده ژانر دیگری از این دوقطبی سازی‌ها معرفی کرد؛ او می‌گفت کارگردانی که مومن نباشد، اصلا هنرمند نیست؛ زیرا اگر ایمان نباشد، دیگران نیز حرف او را باور نخواهند کرد. ساخته های او نشان می‌داد که حاج نادر به آنها باور قلبی و یقین دارد.

سعیدی ادامه داد: ثروت و دارایی هر آمدی در عرصه نظری، تعدادسوال‌هایی است که دارد نه پاسخ‌هایی که داده است؛ مهم‌ترین داشته‌های برنامه “راز” که از تولیدات مرحوم نادر طالب زاده بود، همین سوال ها بود که حاج نادر به خوبی از آنها استفاده می‌کرد.

وی با بیان اینکه مرحوم طالب زاده از جهاد اصغر به جهاد اکبر رسید، گفت: حاج نادر ابتدا به خوبی دوران دفاع مقدس را درک کرده بود و آن جنگ را باور داشت که بعدها توانست چنین آثار ارزشمندی بسازد.

مهمترین دغدغه ی حاج نادر، کادرسازی بود

برجی با تایید این موضوع که یکی از دغدغه‌های مهم مرحوم نادر طالب زاده در جشنواره فیلم عمار،  تربیت نیروی متعهد و متخصص بود، گفت: حاج نادر مانند شهید آوینی، در عرصه هنر فرزند زمانه خودش بود؛ زمانی که مرحوم طالب زاده شروع به بحث تربیت نیروی انسانی کرد، دلیلش اعتقاد قلبی او به جهاد اکبر بود. مرحوم طالب زاده پیش از اینکه به جشنواره عمار برسد، در دانشکده باغ فردوس نیروهای زیادی تربیت کرده بود. همین موضوع دلیل این همه تغییرات میان ادوار مختلف جشنواره عمار است زیرا در چند دوره نخست، حاج نادر به دنبال تربیت نیروی مستندساز بود.

وی افزود: یکی از تاکیدات همیشگی مرحوم طالب زاده، این بود که بخش ویژه‌ای برای جهاد تبیین در جشنواره در نظر بگیریم تا به این موضوع به خوبی پرداخته شود؛ با بررسی دو دهه پایانی زندگی حاج نادر و آثاری که او ساخته، متوجه تغییرات بین آنها با کارهای قبلی او خواهید شد. مرحوم طالب زاده اگر با کسی می‌خواست مصاحبه کند، پیش از آن مصاحبه‌ها و حتی کتاب‌های آن فرد را کامل مطالعه می‌کرد و در برنامه “راز”، اشراف کامل او بر موضوع و فرد مصاحبه شونده، برگ برنده این برنامه بود.

برجی در پایان اظهار داشت: تاکید همیشگی مرحوم طالب زاده، کادرسازی بود؛ او از کسانی که در دوره های اول جشنواره عمار شرکت کرده بودند، در دوره ‌های بعدی به عنوان داور استفاده می‌کرد. ادامه دادن این مسیر وظیفه افرادی است که هم تفکر او هستند و سال‌ها با او کار کردند. کسانی که به اهمیت جهاد اکبر واقف اند و به آن اعتقاد قلبی دارند. برای مرحوم نادر طالب زاده،  این جهاد تا آخرین لحظات عمرش ادامه داشت.