در چنین فضایی، دو مستند «تشییع بزرگ» و «ملاقات در مدار بسته» از دو زاویه‌ی متفاوت، به سراغ روایت آن روزهای تاریخی رفته‌اند؛ یکی با نگاهی به مأموریت هوایی انتقال پیکر امام، و دیگری با نگاهی آرام و درونی به واپسین لحظات زندگی او در بیمارستان. هر دو تلاش کرده‌اند تصویری واقعی از لحظه‌هایی ثبت کنند که هنوز هم در ذهن و دل ایرانیان زنده‌اند. در ادامه به معرفی این دو مستند می‌پردازیم.
تشییع از آسمان؛ خلبانان از روز بدرقه با امام خمینی می‌گویند
پانزدهم خرداد ۱۳۶۸، تهران درگیر موجی از جمعیت شد که برای بدرقه پیکر امام خود به خیابان‌ها آمده بودند. کمتر روزی در تاریخ معاصر ایران دیده شده که این‌چنین جمعیت انبوهی با اندوهی بزرگ در خیابان‌ها حاضر شوند. از همان دقایق ابتدایی اعلام خبر رحلت امام خمینی، پشت صحنه تصمیم‌هایی گرفته شد؛ تصمیم‌هایی که باید سریع، دقیق و هماهنگ اجرایی می‌شدند.
مستند «تشییع بزرگ» به کارگردانی مصطفی فتاحی، روایت خلبانانی را به تصویر کشیده است که مسئولیت انتقال پیکر امام(ره) به مرقد را برعهده داشتند. آن‌ها از لحظه پرواز تا فرود، در برابر جمعیتی گسترده، فشار روانی شدید و حساسیت تاریخی مأموریت قرار داشتند. این فیلم با تمرکز بر روایت آن خلبانان، گوشه‌ای کمتر دیده‌شده از وداع تاریخی ملت ایران با امام خمینی(ره) را روشن می‌کند.
مأموریت انتقال پیکر امام، نه فقط به دلیل دشواری‌های فنی و امنیتی، بلکه به سبب بار سنگین عاطفی برای خلبانان، تلخ و سخت بود. آن‌ها در حالی پرواز کردند که خود در سوگ امام‌شان عزادار بودند. خلبانانی همچون محمد ساعتچی، شهید علی فتاحی، سیدرضا محمدی، محمود امینی، فرامرز مقصودی و کیومرث پورثابت، روایتگر آن روزهای دشوار و غمناک هستند.
لحظات ماندگار در کادر بسته
مستند «ملاقات در مدار بسته» ساخته مشترک امیرحسین خلیل‌زاده و مهدی جوزایی، نگاهی متفاوت و تازه به لحظات حساس و کمتر دیده شده پشت دوربین‌های مداربسته اتاق بیمارستان امام خمینی (ره) دارد. این اثر، با روایت آرام و شاعرانه‌ای که گویی صدای خاموش دوربین‌هاست، تصویری بی‌کلام و در عین حال پرمعنا از حضور امام را ثبت می‌کند. مستند تماشاگر را به سفری تأمل‌برانگیز در دل زمان و معنویت دعوت می‌کند، جایی که هر قاب تصویری از تاریخ، فراتر از آنچه دیده می‌شود، سخن می‌گوید.
ما در مستند «ملاقات در مدار بسته» شاهد داستان‌گویی متفاوتی هستیم. جایی که سکوت تصاویر ضبط شده توسط دوربین‌های مداربسته، زبان اصلی روایت مستند را می‌سازد. نریتوری این اثر بر پایه تصویر و فضا استوار است که از بیان دیالوگ و روایت‌های خبری پرهیز می‌کند، تا مخاطب خود بتواند معنا و احساس پنهان پشت قاب‌ها را دریابد. در این مستند بیننده خود در زمان و مکان داستان حاضر می‌شود.
در این مستند، کمتر صدای امام را می‌شنویم و بیش‌تر به تماشای ایشان می‌نشینیم؛ لحظاتی که از نماز خواندن، قرآن تلاوت کردن، سکوت معنادار و حتی خنده‌های ساده‌شان در بستر بیماری ثبت شده است. این تصاویر زنده و ملموس، علاقه و انس مخاطب را به امام امام خمینی(ره) را عمیق‌تر می‌کند و گویی این‌بار، در سکوت و آرامش درونی ایشان، عظمت روحی‌شان را بیش از پیش حس می‌کنیم.
دو مستند «تشییع بزرگ» و «ملاقات در مدار بسته»، هرکدام بخشی از یک وداع بزرگ و تاریخی را روایت می‌کنند. یکی از پرواز و مأموریتی سخت می‌گوید و دیگری واپسین لحظات حیات امام را به تصویر می‌کشد. اولی شکوه حضور مردم را ثبت می‌کند و دومی عظمت شخصیت امام(ره) را روایت می‌کند. شخصیتی که مردم در فراقش چنان بدرقه‌ای کم‌نظیر را رقم زدند، همچنان در حافظه تاریخی ملت ایران زنده می‌ماند. ضرورت ساخت این دو مستند، پرداختی عمیق به شخصیت عظیم امام خمینی(ره) بود تا تأثیر و جایگاه او به شکلی کامل و ماندگار به تصویر کشیده شود.
«فانوس»، ویژه‌برنامه جشنواره مردمی فیلم عمار با اجرای محسن اردستانی، به روایت زندگی و آثار مستندسازان برجسته ایران می‌پردازد. پس از پخش هشت قسمت از فصل نخست در عماریار، فصل…ادامه
مستند «پل» یکی از ده‌ها مستند دیده‌شده در جشنواره عمار بود که علاوه بر تشویق‌های گوناگون از منتقدان، توانست پذیرای یک نگاه خاص باشدادامه
اولین سفری که با شهید رئیسی برای ساخت فیلم مستند همراه شدم سفر ایشان به استان گلستان در اسفند ۱۴۰۰ بودادامه
ورود به آرشیو
