به گزارش «عمار فیلم»، گعده «راه‌نما» به همت دبیرخانه جشنواره مردمی فیلم عمار با نقد و بررسی مستند «محرمان محراب» به کارگردانی یزدان پرونده با حضور نعمت‌الله سعیدی، نویسنده و منتقد سینما و آرش فهیم، مجری و کارشناس در حسینیه هنر تهران برگزار شد.
ترس منافقین از شهید
یزدان پرونده در مورد نحوه انتخاب سوژه مستند و نحوه شروع کار گفت: کار کردن در مورد افراد این‌چنینی که مدت زیادی از شهادتشان می‌گذرد کار سختی است؛ زیرا نزدیکانشان اکنون یا نیستند و یا خیلی از خاطراتشان را از یاد برده‌اند و از طرفی جمع‌آوری آرشیو و پژوهش در این مسیر کار سختی است.
شخصیت شهید اشرفی اصفهانی شخصیتی خاص و شاگرد بزرگانی بوده و از مراجع زمان خود چیزی کم ندارد و ایشان نفوذ کلام بالایی داشته و حتی منافقین نیز از این فرد ترس و واهمه داشته‌اند. لذا یک شخصیت این‌چنینی سوژه مناسبی برای ساخت مستند است و ما به قسمت‌هایی از زندگی شهید اشرفی اصفهانی پرداختیم که احساس کردیم جذاب‌تر و دارای تأثیرگذاری بیشتری روی مخاطب است.
محرمان محراب مستندی واجب
سعیدی در مورد سوژه این مستند گفت: خوشبختانه ما در غالب مستندهای جشنواره عمار با سوژه‌هایی طرفیم که ضرورت طرح دارند و علاوه بر اینکه جذابیت یا اهمیت طرح مطرح باشد، بالاتر از آن ضرورت طرح دارند. مورد دوم اینکه نمونه آثاری که در جشنواره عمار حضور دارد فضایی مهیا کرده است که ما به سمت ادبیات انتقادی خاص خودمان برویم و با ادبیات انتقادی موجود نمی‌توان در مورد این آثار صحبت کرد و می‌طلبد یک نگاه دیگری با مبانی متفاوت تعریف کنیم تا به این کارها بپردازیم از جمله این موارد آثاری پیرامون روایت تاریخ است.
برخلاف تصور خیلی‌ها که می‌گویند در تاریخ افراد پیروز داستان را روایت می‌کنند باید گفت کسانی پیروزند که تاریخ را روایت کنند؛ حتی اگر در آن جنگ شکست خورده باشند که نمونه‌ی بارز آن در فرهنگ شیعه واقعه‌ی کربلا می‌باشد و می‌توان گفت در این سال‌ها گفتمان رقیب از این خلأ کاری که اینجا وجود داشته و عدم پرداخت به ماجرای تاریخی، استفاده و بلکه سوءاستفاده‌های زیادی کرده‌اند و حتی جدیداً طمع کرده‌اند تاریخ انقلاب را خودشان روایت کنند. با این مقدمه‌ای که عرض کردم می‌گویم این کار نه‌تنها موفق بلکه از واجبات بوده و اکنون ما در مورد شهید اشرفی اصفهانی کاری داریم که می‌تواند مبنا قرار بگیرد.
وی افزود: چهل سال قبل از اینکه ماجرای داعش و تروریست مطرح شود فردی با عملیات انتحاری شهید اشرفی اصفهانی را ترور می‌کند و ما بزرگترین قربانی ترور بوده‌ایم ولی در جنگ رسانه‌ای مغلوب شده‌ایم و ما را از حامیان تروریست معرفی می‌کنند.
این مستند از این جنبه‌ها کاری است قطعاً واجب، قطعاً موفق؛ اما با توجه به توقعی که ما از روایت تاریخی این افراد داریم طبیعی است که کاستی‌های بسیاری داشته باشد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
جذابیت بالا و بازسازی صحنه
آرش فهیم نیز گفت: به‌عنوان یکی از جنبه‌هایی که این فیلم دارد می‌توان به بازنمایی قربانی بودن ایران به‌عنوان کشوری که تروریست به آن ضربات زیادی زده و شخصیت‌های بسیار بزرگی را گرفته است، اشاره کرد و دقیقاً در بخش طلایی فیلم که جذابیت بالایی دارد و مخاطب را جذب خودش می‌کند به همین موضوع پرداخته است و کار تقریباً یک مستند معمولی است با مصاحبه‌ها و تصاویر آرشیوی ولی در بخش‌هایی تبدیل به داکیودرام می‌شود؛ یعنی صحنه‌هایی بازسازی‌شده با حضور افرادی که واقعی نیستند ولی واقعیت را نشان می‌دهند به‌خصوص در ده دقیقه آخر فیلم که مربوط به ترور شهید اشرفی اصفهانی هست آقای پرونده و همکارانشان به‌خوبی توانسته‌اند در قالب صحنه‌هایی داستانی و داکیودرام ماجرای ترور این شهید را بازسازی کنند.
حذف دشمن از مستند
سعیدی در ادامه گفت: خیلی از مشکلاتی که ما داریم در فروعات و جزئیات نیست بلکه در اصول و مبانی است و قاعدتاً انقلاب‌ها قبل از اینکه سیاسی، اجتماعی یا نظامی باشد یک اتفاق است در نسبت انسان با جهان هستی و اگر اتفاقی رخ بدهد و موجب تحول نسبت انسان با جهان هستی بشود، می‌توان اسمش را انقلاب گذاشت در غیر این صورت یک جنبش یا حرکت بوده است.
ممکن است برخی این ایراد را از این مستند بگیرند که چرا کارگردان نظر خودش را دخیل کرده است ولی من می‌گویم این‌گونه نیست و این فیلم را خنثی می‌دانم و به نظرم باید کارگردان ایدئولوژیک‌تر برخورد می‌کرد. این کار خنثی بوده و حتی دشمن از آن حذف شده است درصورتی‌که تاریخ یعنی جدال خیر و شر و نمی‌توان شر را حذف کرد. اینکه خداوند خیر و شر را با هم آفریده است حکمت دارد و خود شر، خیر است. وجود طاغوت برای مبارزان راه حق، خیر است و این ظاهر قضیه است که شر جلوه می‌کند. وقتی دشمن از مستند حذف شود آسیب جدی به کار وارد می‌شود و درام درنمی‌آید.
شروع قوی
سعیدی افزود: در این مستند شروع کار قوی است و در ادامه نیز گلچین خیلی خوبی از کل داستان گفته می‌شود. همان‌طور که بارها گفته شده بسم‌الله الرحمن الرحیم خیلی موضوعیت دارد. شروع کار خیلی اهمیت دارد و تفاوتی ندارد فیلم متعلق به گفتمان انقلاب است یا گفتمان رقیبش. مخصوصاً در فیلم گفتمان انقلاب این شروع کار اهمیت مضاعفی دارد و باید قوی باشد. گفته‌اند “تمام آیات قرآن در بسم‌الله الرحمن الرحیم جمع شده است” و خیلی خوب است به این موضوع به‌عنوان یک الگو نگاه کنیم و این می‌تواند یک سبک نیز باشد که شروع کار مروری بر کل کار باشد.
من معتقدم این فیلم در کلیت خودش خوب است و مجموعاً که به آن نگاه می‌کنیم یک ریتم ملایم دارد و داستانش را روایت کرده است ولی باید چالش خیر و شر مقداری بیشتر در ساختار فیلم تنیده می‌شد؛ به عنوان مثال اختلافات شهید اشرفی اصفهانی و بنی‌صدر که یکی از مصاحبه‌شونده‌ها به آن اشاره می‌کند.
درام در مستند
پرونده با توجه به صحبت‌های سعیدی گفت: خواه ناخواه فیلم مستند مخاطب خاص دارد و خود فیلم مستند یک بار علمی خشک را انتقال می‌دهد؛ اما ما سعی کردیم با بازسازی‌ها مقداری درام و شاعرانگی به کار ببخشیم و نقاطی از زندگی شهید را انتخاب کردیم که برای مخاطب عام جذاب‌تر باشد. من معتقدم ما می‌توانستیم فیلم بهتری بسازیم اما به نظرم کم‌کاری‌ها بیشتر از جانب جاهای دیگر بوده است و نمی‌توان در یک مستند پنجاه دقیقه‌ای تاریخ را کامل روایت کرد. همچنین شاید اگر این فیلم برای تلویزیون نمی‌بود خیلی از مسائل را راحت‌تر بیان می‌کردم و شاید اگر این فیلم را بخواهم دوباره بسازم این‌گونه نخواهم ساخت.
فیلم‌ساز حزب‌اللهی
سعیدی در پایان گفت: نکته اول این است که تفکر رقیب مفاهیمی را به رسانه‌های ما القا می‌کند و طوری القا می‌کند که این هنر فیلم‌سازی است و این فیلم‌ساز حزب‌اللهی است. می‌گوید فیلم‌ساز بودن و حزب‌اللهی بودن تضاد دارد و دو مقوله‌ی غیر قابل جمع است. اما همان چیزهایی که به ما القا می‌کنند باکمال ناجوانمردی رسانه‌های خودشان عمل نمی‌کنند بلکه برعکس آن را انجام می‌دهند. به عنوان مثال به ما گفته‌اند در جامعه‌شناسی مخاطب، مخاطب را به خاص و عام و متوسط تقسیم کنید و کسی هم نگفته است این حرف با نگاه عدالت‌محور ما سازگاری ندارد. به عنوان مثال با توجه به مبانی فکری خودشان در مورد فیزیک کوانتوم و بیگ‌بنگ فیلم می‌سازند کاملاً برای مخاطب عام. به ما نگفته‌اند که گرایش خاص و گرایش عام داریم نه مخاطب خاص و مخاطب عام. یعنی اینکه برای مخاطب خاص نباید فیلم ساخت بلکه باید برای گرایش خاص مخاطب فیلم ساخت و اینجا مخاطب ثابت است و گرایش‌هایش خاص و عام می‌شود.
دبیرخانه جشنواره مردمی فیلم عمار فراخوان «پانزدهمین» دوره این رویداد سینمایی را در پنج بخش «رقابت اصلی جشنواره»، «فیلم‌ما»، «اکران مردمی»، «قصه‌ما» و «جوایز مردمی» اعلام کرد.ادامه
دبیرخانه جشنواره مردمی فیلم عمار فراخوان «پانزدهمین» دوره این رویداد سینمایی را در پنج بخش «رقابت اصلی جشنواره»، «فیلم‌ما»، «اکران مردمی»، «قصه‌ما» و «جوایز مردمی» اعلام کرد.ادامه
جشنواره عمار برای پشتیبانی از مردم لبنان و رزمندگان مقاومت پویش مردمی رج‌های مقاومت را راه‌اندازی کرده است. این پویش، نهضت مردمی بافت کلاه، دستکش و شال‌گردن است.ادامه
ورود به آرشیو
