احسان مشکور برنده فانوس جشنواره عمار در رابطه با نخستین مستند بلندش اظهار داشت: «عملیات دماوند اولین کار حرفه‌ای من بود که درباره حضور ایران در عمان در جریان جنگ ظفار است. این مستند را سه الی چهار سال پیش با مجموعه سفیر فیلم ساختیم. البته خیلی محدودیت داشتیم. در خصوص این مستند پیشنهاد موسسه سفیرفیلم این بود که یک مستند نیمه‌بلند درباره حضور نیابتی ایران در کشورهای گوناگون همچون ویتنام، پاکستان و عمان مستند بسازیم. اما سوژه جنگ عمان ذهن ما را به عنوان مستندساز قلقلک داد.»
وی افزود: «پیش از این سراغ مستند ورزشی نرفته بودم. اما هر کاری اولین باری دارد و مستند رویای بزرگ اولین مستند ورزشی من محسوب می‌شود. اواسط ساخت مستند عملیات دماوند چند سوژه ورزشی را بررسی می‌کردم. احساس کردم در حوزه ورزشی روایت درستی در خصوص پیشرفت‌ها وجود ندارد. سوژه‌های گوناگونی در چند حوزه همچون والیبال، فوتبال و کشتی وجود داشت. مثلا در حوزه کشتی دوست داشتم پرتره‌ای از حسن یزدانی بسازم. اما در نهایت به این نتیجه رسیدم که والیبال محصول جمهوری اسلامی است و تصمیم گرفتم این ورزش را سوژه قرار دهم.»
احسان مشکور: از نتفلیکس الهام گرفتم
مشکور در این مصاحبه بیان کرد: «از ابتدای نوشتن فیلمنامه دو موضوع در ذهن من وجود داشت؛ اول اینکه باید روحیه ملی را در این فیلم نمایش دهم و روی پرچم ایران تمرکز کنم. دومین موضوع اینکه تلاش داشتم مستند گل‌درشت نباشد و صرفا پرسشی را در ذهن مخاطب شکل بدهد. نمی‌خواستم مستندی بسازم که رژیم طاغوت و جمهوری اسلامی ایران را باهم مقایسه کند. به طور مثال در قسمتی از فیلم مدیری را معرفی کرده‌ایم که در جمهوری اسلامی به صورت خودجوش اتفاقی را رقم می‌زند.»
وی در ادامه توضیح داد: «سعی کردم مخاطب فیلم با آقای کرده سمپاتی ایجاد کند و نزدیک شود. در تمام فیلم صدای آقای کرده و تصویر ایشان را داریم. البته قبول دارم که اگر این سمپاتی اتفاق نیفتاده ضعف من است. گاهی هم دوستان نظارت‌کننده چنان بر دیگر بخش‌ها پافشاری می‌کنند که کار از دست کارگردان درمی‌رود. از سوی دیگر محدودیت زمان داشتم و باید مستند را به سینماحقیقت می‌رساندم. طبعا این محدودیت‌ها بر کیفیت اثر تاثیر داشت.»
کارگردان مستند رویای بزرگ همچنین گفت: «تلاش کردم برای همه مصاحبه‌شونده‌ها پلان‌های اسلو قرار بدهم. اما از یک جایی به بعد سفیر فیلم تاکید کرد که زمان فیلم دارد طولانی می‌شود. مجبور شدیم پلان‌هایی را حذف کنیم. من مستندهای ورزشی زیادی می‌بینم. تلاش کردم از مستندهای ورزشی موردعلاقه‌ام در نتفلیکس الهام بگیرم.»
وی خاطرنشان کرد : «اگر بخواهم دوباره همین فیلم را به شکل دیگری بسازم روایت فیلم را که دانای کل است و آقای کورده روایت می‌کند تغییر نمی‌دهم. شاید پلان‌هایی را از ابتدا و انتهای فیلم حذف کنم. اما در پایان کلیت مستند موردعلاقه‌ام است و صرفا ایراداتی باید رفع شود.»
مشکلات بودجه دامن‌گیر رویای بزرگ بود
احسان مشکور برنده فانوس از چهاردهمین جشنواره عمار در ادامه بیان کرد: «پیش از آقای کرده گزارشگر والیبال، با یکی دیگر از دوستان برای ساخت مستند ارتباط گرفتیم که البته با ایشان در مسائل مالی به توافق نرسیدیم. همین زمان بود که خداوند آقای کرده را سر راه ما قرار داد. به کمک ایشان با بسیاری از ستاره‌های والیبال ارتباط گرفتیم.»
وی با گلایه از تهیه‌کننده گفت: «اواسط تولید بود که متوجه شدیم که سعید معروف در ترکیه تمرین می‌کند و از آنجا نیز به امارات می‌رود. بنابرین برای مصاحبه با سعید معروف باید به ترکیه می‌رفتیم. من سرباز بودم و نمی‌توانستم بروم اما آقای کرده و آقای محمدی تهیه کننده اثر می‌توانستند به راحتی بروند و جای خالی آقای معروف در مستند پر شود. با این وجود سفیرفیلم نتوانست این بودجه را مهیا کند.»
برای تولید مستند اضافه خدمت خوردم
کارگردان با بیان خاطراتش از ساخت مستند گفت: «در دوران سربازی در بخش عقیدتی وزارت دفاع و روابط عمومی بخش فرهنگی فعالیت می‌کردم اما متاسفانه درک درستی از کار ما وجود نداشت. خیلی تلاش می‌کردیم توضیح دهیم اما به هرحال به ما مرخصی نمی‌دادند. شرایطم به گونه‌ای بود که که شش صبح می‌رفتم و تا پاسی از شب آنجا بودم. از هشت شب تا دوازده شب هم می‌رفتم موسسه سفیر فیلم که مستندم را جلو ببرم. مافوقم یک فرد ارتشی و منضبط بود که هرگز مرخصی نمی‌داد. حاضر بودم چند ماه غیبت بخورم و نروم اما مستندم را تمام کنم.»
وی اشاره کرد: «چالش ما جایی بود که باید چند استان برای تولید می‌رفتیم. مثلا سه چهار روزی باید می‌رفتیم شهداب یزد که با برخی از بازیکن‌ها مصاحبه داشته باشیم. سفری هم به مشهد برای مصاحبه با آقای موسوی در برنامه بود. برای این سفرها نیاز به مرخصی داشتم و معمولا سختگیری می‌کردند و نمی‌دادند. من هم لجبازی می‌کردم و می‌گفتم نمی‌آیم و اضافه خدمت بزنید. نتیجه این شد که چهل و پنج روز اضافه خدمت خوردم.»
مشکور در ادامه افزود: «به خاطر سفرها، پروسه تولید طولانی‌تر شد و مجموعا ده روز ضبط داشتیم. به خاطر مشکلات بودجه امکان سفر با هواپیما هم برای کارگردان نبود.»
سایه‌ی سنگین کم‌لطفی‌ها بر سر سینمای مستند
کارگردان مستند رویای بزرگ در بخشی از سخنانش به جوایز مستند در جشنواره‌های گوناگون اشاره کرد: «اولین اتفاقی که برای مستند رقم خورد، راه پیدا کردن مستند به جشنواره سینما حقیقت بود. این برای من یک پله پیشرفت محسوب می‌شد. پس از آن هم مستند در جشنواره عمار فانوس فیلم بلند رویای ایرانی را دریافت کرد و این لطف و حمایت دوستان بود که ما را تشویق به ادامه ساخت مستندهایی در این سبک کرد.»
وی در ادامه گفت: « از بدشانسی ما فیلم به جابجایی مدیران فدراسیون والیبال خورد. شاید برای شما عجیب باشد که فیلم اکران می‌شد و فدراسیون اهمیت نمی‌داد. در حد یکی دو خبر برای اکران مستند کار کردند. متاسفانه نه حمایت مالی و نه حمایت معنوی صورت نگرفت. این چیزی نبود که ما انتظارش را داشته باشیم.»
همچنین افزود: «با این وجود محمد موسوی، مهدی مهدوی، امیر غفور فیلم را دیدند و به من پیام دادند. یکی از کارهای جالبی که سفیر فیلم می‌کند، ابتکار در اکران فیلم‌هاست. ما فیلم را در شهرستان گنبدکاووس اکران و رونمایی کردیم. سالن کاملا پر بود و مردم از اهل سنت و شیعیان حضور داشتند. این برای من جذاب بود. گرچه دوست داشتم در یزد و ارومیه نیز فیلم اکران شود و شاید اگر حمایت مالی صورت می‌گرفت این اتفاق می‌افتاد.»
وی اشاره کرد: «شبکه سه هنوز هم مستند را پخش نکرده است. شاید بخاطر این بود که اکران مستند با عملیات وعده صادق مصادف شد. یک اتفاق ویژه‌ای که برای فیلم افتاد، رویداد روایت ملی پیشرفت بود که حوزه هنری و نهاد ریاست جمهوری در سال گذشته برگزار کردند. فیلم منصور جایزه بهترین فیلم سینمایی را گرفت و رویای بزرگ جایزه بهترین فیلم مستند را از آن خود کرد.»
فدراسیون والیبال مدیر دلسوز ندارد
احسان مشکور در بخش دیگری از صحبت‌هایش مطرح کرد: «مستند رویای بزرگ زمانی ساخته شد که فدراسیون والیبال نتایج بدی می‌گرفت. شش سالی هست که ما در والیبال پیشرفت نداشته‌ایم. از نظر من فدراسیون با دوره مدیریت آقای یزدانی‌خرم یا آقای داورزنی تفاوت دارد و مدیر فدراسیون برای والیبال ایران دل نمی‌سوزاند. به طبع فدراسیون همان فدراسیونی‌ست که در زمان آقای یزدانی‌خرم ساخته شد. اگر یک مدیر فدراسیون بخواهد برای تیم ملی و نظام دلسوز باشد، باید مثل آقای دبیر کار کند. علیرضا دبیر برای بچه‌های تیم ملی کشتی یک کاخ ورزشی ساخته و همه امکانات برای تیم ملی کشتی مهیاست. آیا فدراسیون بسکتبال و والیبال که زمانی شکوفا بوده‌اند چنین شرایطی را دارند؟»
وی خبر داد: «امسال یک مستند ورزشی دیگر خواهیم دید که اکنون اواسط فرآیند تولیدش هستیم. این مستند فوتسال بانوان را سوژه قرار داده است. سی درصد این پروژه را فیلم‌برداری کرده‌ایم. در این کار من تهیه‌کننده هستم و خانوم سارا طالبیان کارگردانی اثر را برعهده دارد. همچنین یک مستند دیگر هم مدنظرم هست که طرحش را داده‌ایم.»
احسان مشکور برنده فانوس جشنواره عمار در پایان گفت: «برای کشتی هم ایده دارم. اگر آقای دبیر اجازه دهند سراغ المپیک خواهیم رفت و قطعا خودم کارگردان آن خواهم بود.»
«فانوس»، ویژه‌برنامه جشنواره مردمی فیلم عمار با اجرای محسن اردستانی، به روایت زندگی و آثار مستندسازان برجسته ایران می‌پردازد. پس از پخش هشت قسمت از فصل نخست در عماریار، فصل…ادامه
مستند «پل» یکی از ده‌ها مستند دیده‌شده در جشنواره عمار بود که علاوه بر تشویق‌های گوناگون از منتقدان، توانست پذیرای یک نگاه خاص باشدادامه
اولین سفری که با شهید رئیسی برای ساخت فیلم مستند همراه شدم سفر ایشان به استان گلستان در اسفند ۱۴۰۰ بودادامه
ورود به آرشیو
