خانه » اخبار » رئیسی: فکر نمی کردم از سوژه مستند «غریبه ای در میقان» بتوان فیلم ساخت/حبیبیان: مستند را با حداقل امکاناتی داشتم، ساختم

به گزارش «عمار فیلم»، دهمین گعده هفتگی فیلم سازان جوان سینمای انقلاب با نقد و بررسی مستند «غریبه ای در میقان» به کارگردانی امیرپژمان حبیبیان، با حضور محمدجواد رئیسی مستندساز به عنوان کارشناس در حسینیه هنر برگزار شد.

امیرپژمان حبیبیان کارگردان مستند «غریبه ای در میقان» در ابتدای این برنامه در سخنانی، گفت: چند سالی می شود که در حوزه های مختلف سینما مشغول به فعالیت هستم و تجربیات فراوانی را در عرصه سینما به دست آورده ام. صحبت های خود را اینگونه اغاز می کنم که از اول قرار بود سه فیلم درمورد شهدای مدافع حرم تولید کنم.

وی افزود: ما پژوهشگری داشتیم که اهل روستای میقان بود و ماجرای شهید مجید سلمانیان، طلبه ای را که بر اساس آن مستند «غریبه ای در میقان» تولید کردم شنیده بود و آن را به من منتقل کرد. بعد از شنیدن این موضوع، آن را بسیار جالب دیدم و به دنبال سوژه رفتیم که در نهایت این مستند ساخته و آماده نمایش شد.

محمدجواد رئیسی مستندساز نیز که به عنوان کارشناس در این برنامه حضور داشت در سخنانی گفت: مستند «غریبه ای در میقان» را کاملا بدون هیچ ذهنیتی تماشا کردم. حتی از خط داستانی آن هم اطلاعی نداشتم. انصاف این است که این مستند ۴۵ دقیقه ای را یک روایت جذاب، دقیق و هوشمندانه دیدم.

وی افزود: مستند «غریبه ای در میقان»، یک قصه را بسیار روان برای مخاطبان تعریف می کند. مسئله ای که به نظر من در آثار مختلف با آن مشکل داریم این است که کارگردانان و فیلمسازان خیلی خوب بلد نیستند قصه بگویند. البته در این میان یک سری بحث های فرمی و تکنیکی پیش می آید که فیلمساز را به تکلف و لکنت می اندازد.

این مستندساز ادامه داد: بزرگترین حس و امتیاز مستند «غریبه ای در میقان» این است که در کنار اینکه داستان از بار دراماتیک خوبی برخوردار است بسیار روان برای مخاطبان روایت شده است. این موضوع یکی از امتیازات بزرگ این مستند محسوب می شود.

رئیسی خاطرنشان کرد: ما در جریان تماشای این مستند، خیلی سوژه را نمی بینیم. این موضوع به نظر من مسئله ای بسیار مهم و قابل توجه است. زیرا افرادی که خود در داخل این قصه بودند ذیل شخصیت اصلی مستند قرار داشتند که این از هوشمندی کارگردان است.

وی اضافه کرد: مستند «غریبه ای در میقان» در حوزه های فنی شامل صدابرداری و فیلمبرداری دارای ایراداتی بود. اما این موضوع اصلا به داستان و قصه ضربه ای وارد نکرده است. اگر بخواهیم از این مستند ایراد بگیریم در حوزه فنی می توانیم وارد شویم اما در حوزه داستان جای ایرادی وجود ندارد. اولین و مهمترین حسن مستند «غریبه ای در میقان» که موجب شده تا پای آن بنشینیم و تا انتها نیز آن را تماشا کنیم و خسته هم نشویم قصه گویی درست فیلمساز در این فیلم است.

رئیسی عنوان کرد: به نظرم اگر از این فیلم یک خروجی صوتی گرفته شود و در رادیو پخش شود به غیر از چند جا، همه فیلم را به خوبی می فهمیم. اما آن چند پلانی که از پنجره در مستند داریم که به نظر من برگ برنده کارگردان است و آنها را به درستی به کار برده که در رادیو به خوبی نمی فهمیم. ضمن اینکه جغرافیایی که مستند در آن ساخته شده را نیز نمی توانیم متوجه شویم.

امیرپژمان حبیبیان کارگردان مستند «غریبه ای در میقان» در بخش دیگر این برنامه گفت: زمانی که قرار می شود فیلمی را بسازید، سوژه خود را پیدا می کنید اما به آن دسترسی ندارید و بعد از تلاش متوجه می شوید که سایر دسترسی های برای رسیدن به سوژه هم قطع است از ساخت آن منصرف می شود. بر این اساس من هم کم کم متوجه شدم نباید دنبال خانواده او رفت. اینگونه شد که ایده ساخت مستند را بر این اساس گذاشتم که چه امکانات و توانایی دارم تا به بهترین شکل ممکن مستند خود را تولید کنم.

وی افزود: زمانی برای من بسیار مهم بود که سوژه مورد نظر من برای ساخت مستند، قابلیت به تصویر کشیده شدن و سینمایی بودن را داشته باشد. اما امروز این موضوع آن اهمیت گذشته را برایم ندارد. هرچند که فکر می کنم دیدن چهره ها و واکنشی که آنها دارند خودش یک نقطه قوت در مستندسازی محسوب می شود. زیرا اگر کسی فقط صدای این مستند را بشنود خیلی چیزها را از دست می دهد چون واکنشی که در چهره تک تک این افراد نسبت به قصه این طلبه شهید وجود دارد با یکدیگر تفاوت دارد.

حبیبیان خاطرنشان کرد: امکانات ما بسیار کم بود و بیشتر از ۳ تا ۴ روز نمی توانستیم کار تصویربرداری این مستند را انجام بدهیم. امکانات ما در حد و اندازه یک دوربین و یک ماشین بود که آن هم به لطف دوستان فراهم شد.

وی اضافه کرد: یکی از نگرانی های من این بود که می گفتم این مستند پر از مصاحبه است و در نهایت چه می خواهد بشود. اما بازخوردهایی که بعد از تماشای این مستند دیدم برایم بسیار جالب بود. بیش از آنچه تصور می کردم مخاطبان با آن ارتباط برقرار کردند و آنها هم از همه قشری بودند.

این کارگردان یادآور شد: برکتی از این طلبه شهید در مستند «غریبه ای در میقان» وجود دارد و زمانی هم که سرگذشت زندگی او را شنیدم بیشتر متوجه شدم چقدر مظلوم بوده است. ماجرای او به داستان حضرت یوسف شباهت دارد. از این روی هرکسی آن را برای مخاطبان تعریف کند برایشان جذابیت دارد.

حبیبیان با اشاره به داستان مستند عنوان کرد: به نظرم اتفاقی که در روستای میقان افتاده ناشی از ساختار سنتی جامعه امروز ما است که مسجد و افراد به ظاهر دین دار هم بخشی از این ساختار هستند. افرادی را که در مستند «غریبه ای در میقان» می بینید و منتقد این ماجرا هستند هم در اواخر زندگی و حضور شهید سلمانیان در روستای میقان خیلی او را تحویل نمی گرفتند.

محمدجواد رئیسی در ادامه این برنامه در صحبت هایی گفت: نقدی که می توانم به مستند «غریبه ای در میقان» داشته باشم بیش از حد بودن مصاحبه ها است. تقریبا ۸۵ درصد مستند را مصاحبه ها تشکیل می دهند. این مصاحبه ها در قابی ساده هستند که هیچ حرکتی هم ندارند و در کنار آنها هم یک سری تصاویر اینسرتی قرار گرفته است.

امیرپژمان حبیبیان در پاسخ به سخنان محمدجواد رئیسی گفت: اگر به خودم بود حتی تصویر شهید سلمانیان را در این مستند قرار نمی دادم و وظیفه جستجو برای آشنایی با صورت او را بر عهده مخاطبان می گذاشتم. اما خیلی هم نمی توانیم آوانگارد برخورد کنیم. به نظرم تا پیش از بخشی که تصویر شهید سلمانیان را به مخاطبان نشان دادیم نیازی نبود که چهره او دیده شود.

حبیبیان ادامه داد: در مسیر ساخت مستند «غریبه ای در میقان» محدودیت های مختلفی داشتم. یکی از آنها توانایی مالی من برای ۳ تا ۴ روز تصویربرداری بود. مشکل دیگر این بود که نتوانستم با خانواده شهید سلمانیان ارتباط بگیریم. البته خودم هم در مسیر این ارتباط گیری محافظه کاری کردم زیرا نگران بودم کل ماجرا زیر سوال برود. اما به نظرم ساخته شدن این مستند بسیار مهم بود.

محمدجواد رئیسی در انتهای این برنامه در صحبت های پایانی خود گفت: بسیاری از مواقع وقتی به سمت ساخت ماجراهایی که به ظاهر ساده هستند می روید، می بینید که در عین سخت بودن بسیار قشنگ هستند. بعد از اینکه فیلم را دیدم با خودم فکر می کردم اگر کسی پیشنهاد ساخت چنین اثری را می داد آن را قبول نمی کردم و فکر می کردم از این سوژه نمی توان فیلم ساخت.

وی تصریح کرد: گاهی می توان موضوعات و سوژه هایی که در ابتدا ساده به نظر می رسند را با خلاقیت به یک کار بسیار خوب تبدیل کرد. مستند «غریبه ای در میقان» به دلیل اینکه خلاقیت و تدوین بسیار خوبی در قصه گویی داشته به اثری شیرین و جذاب تبدیل شده است.