گفتگو با نقویان مستند «روایت رهبری»؛

همه واقعیت؛ از صحبت‌های صانعی تا ماجرای منتظری در انتخاب رهبری

کارگردان مستند «روایت رهبری» گفت: با ساخت این مستند می‌خواستیم تمام وقایع مربوط به آن تصمیم تأثیرگذار را نشان دهیم تا اگر شبهه‌ای وجود دارد از بین برود.

به گزارش «عمار فیلم»، همزمان با سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) بود که مستندی با نام «روایت رهبری» از تلویزیون پخش شد که نظر مخاطبان را به خود جلب کرد، مستندی آرشیوی که به فرآیند انتخاب رهبر ‎انقلاب در روزهای ۱۴ و ۱۵ خرداد ۶۸ در جلسه خبرگان رهبری می‌پرداخت. مهدی نقویان که در این سال‌ها با تولید آثاری در حوزه تاریخ انقلاب توانسته افزون بر آگاهی و بصیرت، مردم بسیاری را به حوزه تاریخ انقلاب علاقه‌مند کند در دهمین جشنواره مردمی فیلم عمار با همین مستند «روایت رهبری» میهمان این رویداد بود. با او گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.

چه شد که به سراغ این سوژه رفتید؟ آیا به دنبال پاسخ به شبهات مطرح شده، بودید؟

چگونگی انتخاب شخص اول مملکت سوژه‌ای نیست که خیلی نیاز به فکر کردن داشته باشد. علاوه بر این‌که یک مسئله‌ی سیاسی است، دغدغه‌ی اجتماعی هم هست و مردم دوست دارند بدانند با چه فرآیندی شخص اول مملکت انتخاب شده است. از آن‌جایی که خودم هم علاقه‌ام، پرداختن به تاریخ انقلاب است، سراغ این سوژه رفتم.

همچنین وقتی یک مسئله تاریخی پیش می‌آید، اگر به آن پرداخته نشود، تبدیل به شبهه شده و حقیقت اصلی آن، وارونه جلوه داده می‌شود. در این میان، کارکرد رسانه، این است که موضوع را تبیین کند. در مجموع می‌توانم بگویم که در مستند «روایت رهبری» به‌دنبال پاسخ به شبهاتی از جمله شبهات فردی یا شورایی شدن رهبری و لزوم مرجعیت برای انتخاب رهبری و مواردی از این دست بودیم.

پژوهش و ساخت مستند چه مدت طول کشید؟

پروسه ساخت این مستند، حدود ۲ سال طول کشید. به‌خاطر حساسیت موضوع، سعی داشتیم اثری با کیفیت تولید کنیم تا نقد منفی دریافت نکنیم و بحمدلله، هیچ‌یک از کارشناسان حوزه تاریخ نتوانستند به فکت‌های ارائه شده در مستند ایرادی بگیرند.

کار ما آرشیوی است و صرفاً از تصاویری که در اختیارم بود، استفاده کردم. همه چیز در این کار، درباره وقایع ۱۴ و ۱۵ خرداد سال ۶۸ است و درباره وقایع بعد از این دو روز هیچ مسئله‌ای طرح نشده است. این موارد، نکته‌ای فراتر از این مستند است و جا دارد، جداگانه درباره‌اش کار شود.

در جریان تولید مستند به مواضع مخالف با انتخاب رهبری آیت ا… خامنه‌ای هم برخوردید؟

هر آن‌چه در مجلس خبرگان سال ۶۸ رخ داده، در مستند ارائه شده است. کسانی‌که مدعی‌اند عده‌ای از افراد مخالف رهبری بودند، برای ادعای‌شان سند بیاورند. هر چیزی را که در مجلس خبرگان سال ۶۸ بود، نشان دادیم. ویژگی اصلی مستند نیز همین است و کارکرد دیگری هم ندارد که بخواهیم سانسور کنیم.

با ساخت «روایت رهبری» می‌خواستیم تمام وقایع مربوط به آن تصمیم تأثیرگذار را نشان دهیم تا اگر شبهه‌ای وجود دارد از بین برود و همان‌گونه که در مستند می‌بینید حتی صحبت‌های آقای صانعی را هم آوردیم و به بحث آقای منتظری هم پرداخته شده است، اما نکته‌ای که وجود دارد، این است که در یک کار تک قسمتی خلاصه‌تر شده، اما همه موضوعات در آن مطرح شده است.

شاید سؤالی که مطرح شود این است که شما چگونه به این آرشیوهای دیده نشده، دست پیدا کردید؟

کسانی‌که نشسته‌اند و فقط از کارهای دیگران ایراد می‌گیرند و انگ می‌زنند و می‌گویند آرشیو را فقط به یک عده خاص می‌دهند، بهتر است از کُنجِ خانه‌شان بیرون بیایند و به‌جای این‌که پشت سر دیگران حرف بزنند، وارد عمل شوند و سختی‌هایش را به جان بخرند. هر کار، سختی‌های خودش را دارد، همان‌طور که کارگردان یک اثر تولیدی در مسیر تولید با سختی‌هایی روبرو می‌شود، در کار آرشیوی هم کارگردان، باید سختی‌هایی را متحمل شود.

در این سال‌ها مستندسازان دیگری هم به حوزه مستندهای تاریخی به‌خصوص تاریخ انقلاب روی آورده‌اند، این آثار ساخته شده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

با توجه به این‌که دوستان در این سال‌ها به اهمیت رسانه پی برده‌اند، به تبع آن، کمیت ساخت چنین مستندهایی در حوزه انقلاب بیشتر شده است، البته در دهه‌های قبل هم آثاری در حوزه تاریخ انقلاب تولید شد، اما چون از نظر فرمی ضعیف بود، آن‌گونه که باید و شاید، دیده نمی‌شد و به‌همین خاطر جزو آمار فیلم‎های تاریخ انقلاب قرار نمی‌گرفت.

مسئله امیدوار‌کننده این است که در سال‌های اخیر، کمیت کارها در کنار فرمشان بالا آمده و باعث شده کارها دیده شود. البته کارهای ضعیفی هم بوده است، باید بدانیم که تکنیک و محتوا، جدا از هم نیست. این‌که حرف خوبی را در خارج از فرم و تکنیک بزنیم این بر ضد خودش، تبدیل می‌شود و در نهایت، هیچ اتفاق مثبتی نمی‌افتد. تکنیک و محتوا، چیزی نیست که بتوان از هم جدا کرد. مثل تاروپود پارچه است که اگر از هم جدا شوند، چیزی از پارچه باقی نمی‌ماند.

بعضاً دیده می‌شود برخی دوستان از تولیدات، توقع تکنیکی ندارند. یعنی می‌گویند بیاییم فقط حرف خودمان را بزنیم، در صورتی‌که اگر فرم و تکنیک نباشد، کار، هیچ اثرگذاری نخواهد داشت. اگر در سال‌های اخیر، فیلم‌هایی با این محتوا مورد توجه قرار گرفته، به این خاطر است به تکنیک و فرم در کنار محتوا توجه کافی شده است.

جشنواره مردمی فیلم عمار در دهمین دوره‌اش؟

از دست‌اندرکاران برگزاری این جشنواره تشکر می‌کنم؛ چراکه من، قبل از جشنواره عمار هم فعالیت‌هایی در زمینه تولید مستند داشته‌ام اما این جشنواره عمار بود که باعث شد فیلم‌های من دیده شود. مسئله‌ای که در دوره‌های قبلی هم به آن اشاره کردم این است که هر چقدر جشنواره، منظم‌تر برگزار شود، به‌طور مثال برنامه‌ نمایش فیلم‌ها زودتر اعلام شود، در رونق بیش از پیش جشنواره، اثرگذارتر است.