خانه » اخبار » نیاز به بازتولید ادبیات دینی برای هنر داریم/ انتقادی از سریال یوسف پیامبر که مرحوم سلحشور پذیرفت

به گزارش «عمار فیلم»، حجت‌الاسلام علیرضا پناهیان در سلسله جلسات سخنرانی در حاشیه هشتمین جشنواره مردمی فیلم عمار با بیان این که ادبیات دینی و انقلابی ما نقص دارد، اظهار داشت: ادبیات دینی درست و متناسب با نیاز و برآمده از متن دین تولید نشده است.

پناهیان با بیان این‌که کار هنری با معنا و مفهوم سر و کار دارد و هنرمندان به تبیین، تعمیق یا مؤثر کردن مجموعه‌ای از مفاهیم می‌پردازند، گفت: یکی از اشکالات اساسی در انتقال مفاهیم دینی و انقلابی این است که این معنا و مفاهیم به تولید مطلوب نرسیده‌اند که هنرمندان بخواهند آنها را منتقل کنند و به همین جهت مفاهیم ناقصی در آثار هنری منتقل می‌شوند که دقیق نیستند و ایجاد سوءتفاهم می‌کنند.

وی افزود: بسیاری از مخاطبان آثار هنری کسانی هستند که باید با مفاهیم دینی آشنا شوند و یا سوءتفاهم آنها در این باره برطرف شود، برای انتقال این مفاهیم نیاز به ادبیات جدیدی داریم و ادبیات موجود برای این کار کافی نیست و این ادبیات رایج در تببین دین و انقلاب سلامی سوء تفاهم ایجاد می‌کند و موجب دوری برخی از دین می‌شود.

پناهیان با اشاره به اینکه مفاهیم موجود را به خوبی ارائه نکرده‌ایم، تصریح کرد: مفاهیمی در قرآن کریم وجود دارد که با وجود اینکه خیلی غریب هستند اما اگر استخراج شوند و به همان صورت نشان داده شوند، جذابیت دارند و معناسازی می‌کنند و جهالت را برطرف می‌کنند.

دین‌گریزی‌ها نتیجه سوءتفاهم ادبیات موجود است

این استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت: بسیاری از مخالفت‌ها با دین و دین‌گریزی‌ها و دین ‌ستیزی‌ها نتیجه سوءتفاهمی است که ادبیات موجود ایجاد کرده است و اگر به اصلاح و تکمیل این مفاهیم بپردازیم، آثار گران‌بهایی تولید می‌شودو چه بسا مخاطب، آمادگی پذیرش دین را داشته‌است اما بیان اشتباهی باعث سوءبرداشت و دین گریز یا دین ستیز شدن او شده است.

وی با طرح این سوال که طبق آیه « جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ الْبَاطِلَ کَانَ زَهُوقًا » باید با آمدن حق، باطل از بین برود اما چرا در جامعه ما حق در مصاف باطل همه جا پیروز نبوده‌است، عنوان کرد: از هر فیلمسازی که می‌خواهد در خدمت دین، انقلاب اسلامی و ارزش‌های جریان مقاومت باشد می پرسم که چه مفهومی را می خواهد منتقل کند و اگر مفهومی از مفاهیم موجود باشد این نگرانی وجود دارد که موجب سوءتفاهم شود.

شهید آوینی یک مؤلف و صاحب سبک بود

پناهیان با تصریح به اینکه در هر زمانی به ادبیات دینی نیاز داریم و ادبیات مناسب برای مقابله با ادبیات غربی نداریم، گفت: هنرمندان ما باید فکر دینی و انقلابی خود را با ادبیات برآمده از دین و مناسب اوضاع زمانه‌شان بشناسند و منتقل کنند، همانطور که شهید آوینی در ادبیات دینی دوران دفاع مقدس یک مؤلف و صاحب سبک و نوآوری بود و امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب نیز مؤلف و تولیدکننده ادبیات هستند.

وی با اشاره به دو واژه طاغوت و مستضعفین در ادبیات قرآن کریم که در عین شهرت، غریب هستند درباره ساز و کار ضعیف نگه داشتن مردم در یک جامعه دموکراتیک و جامعه دیکتاتوری و راه‌حل اسلام در برابر استضعاف اظهار داشت: شخصی در خاطراتش بیان می‌کند که از امام خمینی (ره ) درباره خصوصی یا دولتی کردن صنعت و تجارت و کشاورزی سؤال کردم و امام (ره ) مسکن و نمونه‌های دیگری را هم اضافه کردند و فرمودند: تا جایی که کارها ضایع نمی‌شود به مردم بسپارید و جمله کلیدی بنیانگذار انقلاب اسلامی این است که « کار مردم را به دست کارمندان ندهید» و این جمله نشان می‌دهدکه مشارکت واقعی مردم باید شکل بگیرد.

پناهیان با تصریح به اینکه این جمله کلیدی امام (ره) هیچ گاه آرمان انقلاب اسلامی نبوده است، افزود: لازمه این سخن آن است که باید برای خصوصی‌سازی اقتصاد که نتیجه آن کم شدن فساد در همه دستگاه‌هاست، ادبیات تولید شود و دولت باید کوچک شود و اگر دولت بزرگتر از حد خودش باشد هیچ‌گاه درست نمی‌شود. هر سه قوه در کشور ما بزرگتر از حد خودشان هستند و یکی از پرقانون‌ترین کشورها هستیم در حالی که هر قانونی نظارت و مدیریت می‌خواهد و اینها هزینه‌های زیادی به بار می‌آورند.

وی ادامه داد: لازمه اینکه مردم امور را در دست بگیرند ایجاد تشکل‌های مردمی است، در حالی که در آرمان ها و سبک زندگی ما داشتن تشکل نهادینه نشده است.

تأکید بر کار جمعی و بیراهه رفتن کارهای فردی

پناهیان با اشاره به پیشنهاد خود به جشنواره عمار در تولید آثار گروهی گفت: کار انقلابی باید جمعی باشد و کار فردی هیچ‌گاه ما را به نهایت مطلوب نمی‌رساند.

وی افزود: اگر به مردم بگوییم تشکل داشته باشید، به آنها برمی‌خورد، برای مثال امام جماعت به معنای پیش‌نماز مسجد نیست بلکه باید جمعی را رهبری کند و این جمع در پرتو مسجد مشکلات مردم را حل کند اما امام جماعت حاضر نیست گروه اقتصادی تشکیل دهد.

پناهیان با بیان اینکه طاغوت منجر به ضعف مردم می‌شود که در هر یک از سیستم های دیکتاتوری و ساختارهای دولتی به نحوی این استضعاف را ایجاد می‌کنند، تصریح کرد: دولت‌های غربی با بروکراسی و ساختارهای اقتصادی مردم را مستضعف نگه می‌دارند و در کشور ما هم همان سیستم وزارتخانه‌ها از دوران طاغوت حفظ شده‌اند، درحالی که ساختار غربی منجر به استضعاف می‌شود و زمینه رانت و فساد را فراهم می‌کند که جزء ادبیات انقلاب نیست.

مؤمن باید کارآفرین باشد

وی با بیان اینکه کسی از مؤمن قوی بودن را نمی‌فهمد در حالی که مؤمن نباید کارمند باشد و بایدکارآفرین باشد گفت: شاخص تربیت دینی قوی بودن است و از دین قوت اقتصادی حاصل می‌شود، اما این موضوع را در مدرسه ها آموزش نمی‌دهیم و ادبیاتش هم ساخته نشده است و با این وجود چگونه می‌خواهیم فیلم بسازیم.

پناهیان با اشاره به نمونه‌ای از مسلمان کردن یهودیان در مدینه توسط پیامبر اسلام(ص) یادآورشد: پیامبر اکرم(ص) برای آن‌ها آیه « النَّبِیُّ أَوْلی‏ بِالْمُؤْمِنینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ » را تلاوت کردند و فرمودند منظور از این آیه این نیست که شما اگر کسب و کاری داشتید، خدا هم با شما سهیم است بلکه به این معنی است که اگر کسب و کار و سودی داشتید متعلق به خودتان است؛ اما اگر جایی کم آوردید، ولی خدا برای شما جبران می‌کند و ولایت تضمین کننده ضررهای مردم و حامی شماست و به شما قدرت می‌دهد.

صلابت شهید حججی در ادبیات معنوی، اخلاقی و اجتماعی ما وارد نمی‌شود

وی با بیان این‌که دین قوی کننده و ولایت در بین مردم قدرت‌آفرین است خاطرنشان کرد: مردم اگر قوی باشند بهتر است از این‌که ضعیف و آزاد باشند، آن‌گونه که در غرب هستند؛ اما در ادبیات دینی و انقلابی ما این‌گونه نیست و صلابت شهید حججی در ادبیات معنوی و اخلاقی و اجتماعی ما وارد نمی‌شود. قدرت رکن ایمان است و مردم باید قدرت‌مند باشند.

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه انقلاب اسلامی برای این است که جوانان را کارآفرین کند اما اگر یک انقلابی از کارآفرینی صحبت کند، باور نمی‌کنند و ادبیات دینی لازم در اینجا تولید نشده است، تصریح کرد: اگر از جوان درباره اینکه کجا استخدام هستی بپرسی، خلاف سیره امام صادق(ع) است و جوان باید اهل ریسک باشد، در حالی که اگر اینها تبیین شده بودکسی پول خود را برای گرفتن سود آن نمیگذاشت. بنا به فرموده امام صادق (ع)، اینکه پول را برای تجارت به دیگری دادن و خود از تجارت کنار کشیدن، عقل انسان را کم می کند.

پناهیان ادامه داد: هر جوان شایسته‌ای که نزد پیامبر اکرم(ص) می‌آمد، پیامبر(ص) از او میپرسید چه هنری داری و اگر میگفت چیزی ندارم، میفرمود: از چشمم افتادی(سقط من عینی) و این در ادبیات انقلابی ما کار نشده است. از جوان باید درباره اینکه توانای انجام چه کارهایی را دارد و با چه کسانی کار می‌کند پرسید، نه این‌که کجا استخدام است؛ چرا که به تنهایی کار کردن هم هما همان بی هنری است.

وی افزود: آغاز دینداری ما که چهارده سالگی است مصادف با گروه گرا شدن ماست که بعدا با عقل دنیایی آن را فاسد میکنیم.

جمهوری اسلامی باید مردم را به قدرت اقتصادی مردمی برساند

پناهیان با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی باید مردم را به قدرت اقتصادی مردمی برساند و برای آن طرح داشته باشد، بیان کرد: یهودیان از دوران ابتدایی آموزش کلیدی برای تعاونی می بینند و یاد میگیرند که با هم کارکنند و در سود یکدیگر شریک باشند اما در مدارس مذهبی ما چقدر به مشارکت گذاشتن توانایی ها را آموزش میدهند.

وی ادامه داد: حتی نماز جماعت را که فعالیتی گروهی است تحریف میکنیم و فکر میکنیم هرکس باید در خودش باشد، درحالی که نماز برای از خود بیرون آمدن و عضوی از جمع شدن است.

پناهیان با اشاره به اینکه یهودیان در حالی که به پدرسالاری در خانواده هایشان معروف هستند اما برای ضعیف کردن بقیه اقوام، فیلم علیه پدرسالاری می سازند اظهار داشت: مرد سالاری خانواده را قوی میکندو برای تضعیف خانواده‌ها به اختلاظ نقش زن و مرد و تضعیف مردسالاری را در میان ملل دیگر رواج می دهند.

وی در ادامه با بیان مثال‌هایی در کمبود ادبیات دینی عنوان کرد: چرا نباید ترانه های عاشقانه که به نقش پدر و مادر می‌پردازند، نداشته باشیم و صحیح نیست که عشق را در محدوده آغاز پیوند نشان می دهیم و برای ادامه آن ادبیاتی تولید نکرده ایم که به تبع موسیقی آن هم تولید نمی شود.

انتقادی از سریال حضرت یوسف که مرحوم سلشحور پذیرفت

پناهیان با اشاره به اینکه به مرحوم سلحشور درباره نشان نداده عشق پدر به پسر در سریال« حضرت یوسف» انتقاد کردم و ایشان هم بسیار متواضعانه قبول کردند، گفت: اگر این عشق نشان داده میشد، تصویر نهایی حضرت یعقوب چیز دیگری بود.

وی دراین باره افزود: اگر ترانه های عاشقانه پدر و پسری تولید شود می تواند در ایجاد بسیاری صفات اخلاقی موثر باشد، اما پدر در جامعه حرمت ندارد و مفهوم گمشده است که ادبیات آن تولید نمی شود و ترانه و درامش هم ساخته نمیشود و اینها نمونه هایی از کمبود ادبیات دینی ماست که درمورد بقیه موارد شمارا به متون دینی ارجاع میدهم.

پناهیان در پایان با بیان این‌که ادبیات مثل اسکلتی است که اگر محکم باشد مانع از فرو ریختن بنا می شود، خاطرنشان کرد: امیدوارم با هوشمندی و حکمتی که خداوند متعال به شما جوانان میدهد، ادبیات اصیل دینی را کشف کنید تا ادبیات مورد غفلت تبیین شود و آثار زیبایی تولید شود.