خانه » اخبار » «ابو حامد »گفت نمی‌گذارند مستندتان پخش شود

به گزارش «روابط عمومی جشنواره عمار» به نقل از روزنامه فرهیختگان، «عاشقان ایستاده می‌میرند» یکی از مستندهایی است که طی روزهای اخیر از شبکه افق سیما پخش شده است. این مستند به کارگردانی «محسن اردستانی» و تهیه‌کنندگی «ناصر نادری» ساخته شده است. به بهانه پخش این مستند با ناصر نادری تهیه‌کننده این مستند به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

با توجه به اینکه مستند «عاشقان ایستاده می‌میرند» کاری از گروه مستندسازان بدون مرز بوده است درباره شکل‌گیری این گروه توضیح دهید.

ایده شکل‌گیری گروه مستندسازان بدون مرز دو سه سال پیش شکل گرفت. آن‌ موقع احساس می‌کردیم با مشکلاتی که در سوریه و اساسا خاورمیانه صورت گرفته است، شکل‌گیری چنین گروهی ضرورت دارد. بعد از تاسیس این گروه کارمان را با سوریه شروع کردیم و در سوریه فرمانده‌ای به نام «ابوحامد» که اصلیت افغانستانی داشت علیه تکفیری‌ها مبارزه می‌کرد و با او تماس گرفتیم و گفتیم قصد داریم مستندی درباره این رشادت‌ها و مبارزه‌ها که اساسا حول محور «فاطمیون» بود بسازیم و ابوحامد به این مساله اشاره کرد که اجازه‌ای برای ساخت چنین مستندی در سوریه فراهم نمی‌شود و برفرض اگر هم مستندی در این زمینه ساخته شود هیچ‌گاه فرصتی برای پخش پیدا نمی‌کند. من هم در پاسخ به او گفتم: «شاید امروز و فردا مجال نمایش چنین مستندی داده نشود، ولی اطمینان دارم ۲۰ سال بعد این شرایط فراهم می‌شود. به این ترتیب آشنایی و ارتباط ما با ابوحامد شکل گرفت. بلافاصله به سوریه رفتیم و کار را در حلب و در حرم حضرت زینب(س) آغاز کردیم. وقتی ساخت مستند به پایان رسید، تلاش کردیم یک نسخه از فیلم را از طریق قائم‌مقام لشکر فاطمیون که «رضا بخشی» نام داشت به ابوحامد برسانیم، ولی اسفندماه سال ۱۳۹۳ در ایام فاطمیه، هر دوی این شخصیت‌ها به شهادت رسیدند. البته بعدها شنیدم که هر دو مستند را دیده و‌ از محتوای آن رضایت هم داشته‌اند، ولی به‌هرحال به شهادت رسیدن هر دوی این دلاورمردان در سوریه ما را به‌شدت غمگین کرد. بعد از اینکه به ایران برگشتیم، یک نسخه از فیلم را به موسسه سینمایی روایت فتح دادیم و قرار شد برای اولین بار از شبکه سه سیما پخش شود. نام این مستند «معلم» بود. وقتی این مستند از سیما پخش شد، با موج استقبال مردم همراه شد و به اصطلاح جنجال زیادی به به پا کرد. بعد از آن تا امروز اغلب شبکه‌های سیما به پخش این مستند پرداخته‌اند، از شبکه پنج، سه، یک و خبر گرفته تا سایر شبکه‌ها.

بعد از ساخت «معلم» بود که متوجه شدید جای پرداختن به چنین مباحثی در قالب مستند خالی است؟

احساس کردم به‌شدت دراین حوزه با خلأ مواجه هستیم. ضمن اینکه بعد از درگیری‌هایی که در سوریه ایجاد شد و بحث شهدای مدافع حرم پیش آمد، شایعاتی نسبت به مدافعان حرم که بعضا ایرانی هم نبودند به گوش می‌رسید که واقعا صحت نداشت و فقط باعث می‌شد که خانواده‌ها و بازماندگان این شهدا نسبت به چنین شایعه‌پراکنی‌هایی دل‌چرکین شوند. خاطرم هست در مراسم شب هفت «ابوحامد» قرار بود مستند «معلم» در حسینیه عمار به نمایش دربیاید، آن زمان در مراسم شب هفت ابوحامد، «هلالی» مداح به سخنرانی در این مجلس پرداخت، ضمن اینکه در آن شب از تنی چند از رزمندگان افغانستانی هم برای تماشای این مستند دعوت کردیم، ولی ناگهان فضای آنجا بیش از آن که برای مستند آماده شود شبیه حسینیه شد. یک بار دیگر در شب هفت ابوحامد و به هنگام اکران این فیلم، موج زیادی ایجاد شد، به‌خصوص اینکه صحبت‌های سردار «قاسم سلیمانی» در فضای مجازی نسبت به این مساله منتشر شده بود و به این موج دامن می‌زد، از طرفی ابراهیم حاتمی‌کیا نیز که به مناسبتی در خبرگزاری فارس حضور یافته بود، وقتی مستند «معلم» را دیده بود بغض کرده بود، همه این مسائل دست به دست هم داد تا ساخت مستند دیگری با عنوان «فاتحان فردا» شکل بگیرد. این مستند هم در فروردین ماه ۱۳۹۴ ساخته شد، ولی نکته جالب درباره این مستند این بود که در زمان ساخت مستند «معلم» می‌خواستیم به تصاویری از عملیات‌هایی که شکل می‌گرفت هم دسترسی داشته باشیم، ولی این کار میسر نمی‌شد، تا اینکه شهید بخشی خودش دوربین خرید و فیلمبرداری برخی از این عملیات‌ها را به‌عهده گرفت، به‌طوری که در جریان ساخت مستند «فاتحان فردا» ما در تیتراژ این مستند قید کردیم که تصویربردار شهید بخشی بوده است. به تدریج با تیپ «زینبیون» آشنا شدیم، البته امروز آنها تیپ هستند و به‌طور قطع در بازه زمانی کوتاهی مانند فاطمیون تبدیل به لشکری بزرگ خواهند شد. احساس کردیم برای رزمندگان «زینبیون» هم باید کاری در حوزه مستند صورت بگیرد، این شد که مستند «عاشقان ایستاده می‌میرند» شکل گرفت.

تصورمی‌کنم این مستند به لحاظ ساخت از دشواری‌های بیشتری در مقایسه با مستندهای قبلی برخوردار بوده است؟

دقیقا، به‌طوری که ساخت این مستند یک سال‌ونیم طول کشید، اساسا مستند‌سازی در این حوزه با سختی‌هایی توام است، ولی خوشحالم که زمینه برای فعالیت دیگر مستندسازان در این حیطه هم فراهم شد و به‌تدریج مستندسازان و فعالان سینمایی دیگری هم پیدا شدند که برای ساخت فیلم در سوریه ابراز علاقه می‌کردند.

شما اشاره کردید که اساسا ساخت مستند در فضاهای فرامرزی کاری دشوار است، اگر ممکن است به برخی از این دشواری‌ها اشاره کنید.

من می‌توانم پاسخ به این سوال را از چند محور مطرح کنم، اول این که منظورم این است که ما مستندسازان وارد جنگی شده‌ایم که مقدمه و چرایی به وجود آمدن این جنگ را نمی‌دانیم. یعنی وقتی مساله سوریه پیش آمد، همه در برخورد اول فکر می‌کردند این مساله اعتراضات عده‌ای از مردم است، ولی ناگهان این اعتراضات به گسترش فعالیت تروریست‌های تکفیری تبدیل شد که از اقصی نقاط جهان در سوریه حضور داشتند، این مساله به ما نشان داد که اساسا درباره مقدمه جنگ سوریه بی‌اطلاع هستیم، یکی دیگر از مشکلاتی که هنگام ساخت مستند با آن مواجه بوده و هستیم، عدم حمایت مسئولان است. به‌خصوص اینکه برخی از آنها فکر می‌کنند ضرورتی برای ساخت فیلم در این فضاها وجود ندارد.

در حالی که رسانه همیشه توانسته تریبونی برای تبیین حقایق باشد.

متاسفانه برخی از مسئولان اهمیت رسانه را هیچ می‌پندارند و از این مساله غافلند. وقتی به سوریه رفتیم، متوجه شدم این ما هستیم که داریم می‌جنگیم تا مناطق جنگ‌زده را از چنگ تکفیری‌ها نجات دهیم، ولی عملا ما بازنده رسانه‌ای هستیم، به خاطر اینکه خدمات ارزشمند دلاورانی که در این صحنه مبارزه می‌کنند در گمنامی باقی می‌مانند، درحالی که تکفیری‌ها از هر فرصتی به نفع خود استفاده می‌کنند تا با رسانه‌هایی که در اختیار دارند ما را مورد اصابت تیرهای تبلیغاتی خود قرار دهند. خوشبختانه هرچه زمان گذشت، نقش و اهمیت رسانه در این فضا پررنگ‌تر شد. به‌ویژه این که عده‌ای از افرادی که در سوریه فعالیت می‌کنند، به ساخت مدرسه، مهدکودک، بیمارستان و… نیز می‌پردازند تا همگان بدانند فعالیت در سوریه فقط مختص اقدامات نظامی نیست.

درباره مجوز چطور؟ احتمالا صدور مجوز برای ساخت مستندهایی از این دست در سوریه هم پروسه‌های زمان‌بر و مخصوص به خود را می‌طلبد؟

اگر بخواهم صادقانه در این زمینه پاسخ دهم باید بگویم تا امروز و در جریان ساخت این چند مستند هیچ‌گاه مجوزی دریافت نکرده‌ و بدون مجوز فعالیت کرده‌ایم، تا امروز بارها به سوریه رفته‌ایم، بی‌آن‌که مجوزی از سوی نهاد دولتی‌ای در داخل کشورمان داشته باشیم، ولی از طرفی هم بوده‌اند کسانی مثل سوری‌ها، افغانستانی‌ها، پاکستانی‌ها و… که در آنجا ما را در ساخت این مستندها یاری داده‌اند.

خود شما به‌عنوان یکی از دست‌اندرکاران اصلی ساخت این مستندها، میزان تاثیرگذاری پخش این آثار از صداوسیما را چطور می‌بینید؟

میزان تاثیرگذاری این مستندها تا جایی است که امروز دیدگاه‌ها نسبت به شهدای مدافع حرم تا حدود زیادی تغییر کرده است. حالا مراسم تشییع این شهدا به شکل گسترده‌تری برگزار می‌شود. قبلا این‌طور نبود. البته درباره «زینبیون» هنوز جای کار دارد، آنها به نسبت «فاطمیون» مظلوم‌ترند، زیرا طالبان پاکستان اجازه نمی‌دهد مجالی برای معرفی این شهدا فراهم شود و اگر نام این شهدا فاش و علنی شود خانواده‌هایشان در معرض تهدید به مرگ قرار می‌گیرند.