دِین سینمای ایران به قربانیان پرواز ۶۵۵؛

مظلومیت قربانیان جنایت ضدبشری آمریکا در پرده سینما/ دوباره جای شهید و جلاد عوض می‌شود؟

هنوز بعد از ۲۹ سال، یک اثر خوب درباره سقوط هواپیمای مسافربری‌مان بدست ناو وینسنس نداریم که به عنوان سند سینمایی جنایت امریکا علیه بشریت سرِ دست گرفته و خوی استکباری‌اش را برای جهانیان که نه!

به گزارش «روابط عمومی جشنواره عمار»، هنوز بعد از ۲۹ سال، یک اثر خوب درباره سقوط هواپیمای مسافربری‌مان بدست ناو وینسنس نداریم که به عنوان سند سینمایی جنایت امریکا علیه بشریت سرِ دست گرفته و خوی استکباری‌اش را برای جهانیان که نه! لاقل برای خودمان به نمایش بگذاریم اما جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در وسع خود با آثار کوتاه و انیمیشن به آن پرداخته است.

عارف جعفری / صبح روز یکشنبه ۱۲ تیر ۱۳۶۷، هواپیمای مسافربری ایرباس A۳۰۰ با شماره پرواز ۶۵۵ با اندکی تأخیر، از بندرعباس راهی دبی می‌شود.

هواپیما طبق خطوط هواپیمایی پیش بینی شده در حال اوج گرفتن است اما دقایقی نمی‌گذرد که با اصابت دو موشک ناو وینسنس امریکایی که وارد محدوده آبهای ایران شده، تکه‌های هواپیما و ۲۹۰ مسافر بی‌گناه آن، خلیج فارس را به رنگ خون درمی‌آورد.

این خلاصه‌ یکی از بزرگ‌ترین جنایت‌های بزرگ امریکا علیه ملت ایران است که مقامات این کشور هرگز مسئولیت آن را نپذیرفت و تنها به گفتن اینکه هواپیمای پهن‌پیکر مسافربری A۳۰۰ را با یک جنگنده جمع‌وجور F۱۴ که در حال شیرجه زدن به سمت آنها بوده، «اشتباه» گرفتند. وقاحت امریکایی‌های مدعی حقوق بشر آنجا بیش از پیش خود را نشان داد که بعد از این جنایت، به کاپیتان و خدمه ناو وینسنس، مدال اهدا کردند.

دِین سینمای ایران به قربانیان پرواز ۶۵۵

امروز، ۲۹اُمین سالروز این جنایت بزرگ امریکا در حالی سپری می‌شود که سینمای ما(آن‌گونه که در ادامه می‌خوانید) هنوز نتوانسته اثری درخور و جدی درباره این فاجعه ارائه کند، اگرچه وقتی دقیق می‌شویم با آثار متعددی در ظاهر مواجه هستیم اما غالب اینها، هیچکدامشان آن ‌گونه نیست که بتوان آن را به عنوان سند سینمایی جنایت امریکا علیه بشریت سرِ دست گرفته و خوی استکباری‌اش را برای جهانیان که نه! لاقل برای خودمان به نمایش بگذاریم. شاید آنها که دلشان با کدخدای خودساخته است و روزی نیست که به واسطه حافظه‌ تاریخی ضعیف ما، هفت‌تیرکش‌های وحشی را بزک نکنند، لاقل اندکی محتاطانه‌تر قدم بردارند.

در ادامه آثاری که درباره این اقدام وحشیانه امریکایی‌ها و در قالب‌های مختلف تولید شده است، معرفی می‌شوند، هرچند پُر واضح است که هنوز سینمایِ پُرمدعای ما، درباره یکی از ملی‌ترین و شاید جهانی‌ترین سوژه‌های خود، اثری در قواره ملی هم تولید نکرده است.

ابراهیم حاتمی‌کیا و انتقام از ناو وینسنس در «موج مرده»

«موج مرده» (۱۳۷۹)، فیلمی به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا را شاید بتوان با اغماض تنها اثر شاخص درباره فاجعه پرواز ۶۵۵ دانست که البته آن هم از زاویه یک فرمانده‌ نیروی دریایی است که سال‌ها بعد از جنایت امریکایی‌ها، به فکر انتقام از ناو وینسنس می‌افتد که دوباره وارد خلیج فارس شده است. «موج مرده» بیشتر داستان ناخلفی فرزند این فرمانده و اتفاقات میانشان را بازگو می‌کند.

تله‌فیلم «آبی عمیق» (۱۳۹۰)، از تولیدات سیمای خلیج فارس(هرمزگان) به کارگردانی حسن لفافیان، اثر دیگری است که خمیرمایه داستانش، اقدام وحشیانه ناو امریکایی در انهدام هواپیمای مسافربری ایران است.

«مروارید سرخ» انیمیشن ۶۲ دقیقه‌ای است که با استفاده از تکنیک سه‌بعدی رایانه‌ای به سقوط هواپیمای ایرباس ایران در خلیج فارس به واسطه حمله ناو امریکایی پرداخته است.

این انیمیشن که به کارگردانی بهروز سلطانی‌فر و به تهیه‌کنندگی مرکز پویانمایی صبا تولید شده، فانوس چهارمین جشنواره مردمی فیلم عمار را هم کسب کرده است.

همچنین «جانور قندهار»، «ناو وینسنس»، «پرواز ۶۵۵»، «خلیج خونین»، «نقش بر آب» و «اشتباه شد»، انیمیشن‌های کوتاهی هستند که هر یک از زاویه‌ای تلاش کرده‌اند جنایت بزرگ امریکایی‌ها را تصویر کنند. از میان این آثار، «ناو وینسنس» به کارگردانی مهران حیدری، فانوس دومین جشنواره مردمی فیلم عمار را در کارنامه دارد.

تلاش مستندسازان ایرانی برای ثبت جنایت بین‌المللی امریکا

مستند ۶۲ دقیقه‌ای «پرواز صبح یکشنبه» که به گفته کارگردانش، محمود شهبازی، تولید آن دو سال به طول انجامیده، دیگر اثری است که به حمله وحشیانه ناو امریکایی و شهادت ۲۹۰ سرنشین ایرباس ایران پرداخته است. در این مستند با شاهدان عینی حادثه هم گفتگو و ناگفته‌های جنایت امریکایی‌ها بازگو شده است.

مجموعه مستند «پس از پرواز» هم اثر دیگر محمود شهبازی، کارگردان هرمزگانی درباره این فاجعه است که با محوریت گفتگوی جداگانه با شاهدان عینی و خانواده‌های شهدای ایرباس با حمایت مدرسه سینمایی عمار ساخته شده است.

به گفته شهبازی، تاکنون ۸ قسمت از این مجموعه تهیه شده و او قصد دارد به طور جداگانه برای هر یک از ۲۹۰ سرنشین هواپیمای مسافربری، مستند بسازد تا با بیان دقیق ابعاد جنایت بزرگ آمریکایی‌ها، اجازه ندهیم که این جنایت بین‌المللی به فراموشی سپرده شود.

«پرواز در آب»، مستندی به کارگردانی مشترک روح الله قاسمی و امیر شاملوفرد و تهیه کنندگی سیدسلیم غفوری است که داستان جانبازانی را روایت می‌کند که سال‌ها بعد از اقدام جنایتکارانه و ددمنشانه ناو امریکایی به محل سقوط هواپیما در خلیج فارس می روند و تندیسی نمادین را در زیر آب نصب می‌کنند.

مستند ۴۵ دقیقه‌ای «آتش روی آب» به کارگردانی ماکان عاشوری هم سعی کرده با نگاهی هنری جنایت بزرگ را روایت کند. این مستند از شبکه پرس‌تی‌وی هم پخش شده است.

پرویز پرستویی راوی پرواز ناتمام Ir۶۵۵

«موج زنده»، مستندی به کارگردانی حبیب احمدزاده و گویندگی پرویز پرستویی است که شهادت مسافران بی‌گناه پرواز Ir۶۵۵ را روایت می‌کند. علی نصیریان، حسن پورشیرازی، مهتاب کرامتی، پرویز شیخ طادی و رویا تیموریان از جمله هنرمندانی هستند که به همراه خانواده شهدای هواپیمای مسافربری ایران‌ایر در این مستند حضور دارند.

«هشتمین دقیقه»، عنوان مستند متفاوتی به کارگردانی جابر مطهری است که جزئیات حمله ناو وینسس آمریکا به ایرباس ایرانی ۶۵۵ در سال ۶۷ را از زبان آمریکایی‌ها بیان می‌کند. فیلم‌های آرشیوی شبکه‌های خارجی، مصاحبه‌های موجود در فضای وب و کتاب ویل راجرز، کاپیتان ناو وینسنس عمده منابعی هستند که در این مستند استفاده شده‌اند.

افشاگری برخورد دو گانه مدعیان حقو بشر در «عدالت امریکایی»

به گفته کارگردان مستند، چون پرواز ایرباس ایرانی در هشتمین دقیقه مورد اصابت موشک آمریکایی قرار گرفته، عنوان «هشتمین دقیقه» برای نام مستند انتخاب شده است.

«عدالت امریکایی»، مستندی کوتاه اما متفاوت درباره انهدام هواپیمای مسافربری ایران و انفجار مقر نظامیان امریکا در بیروت لبنان است. این مستند که فانوس ششمین جشنواره فیلم عمار را هم کسب کرده، با مقایسه این دو حادثه، برخورد امریکایی‌ها و نگاه آنها درباره عدالت را به تصویر می‌کشد.

وقتی که بی‌بی‌سی نقاب بی‌طرفی‌اش را کنار می‌زند

همچنین «جرم پرواز» به تهیه کنندگی باشگاه ترانه و موسیقی راه با صدای پویا بابایی و «ایستاده‌ایم تا آخرین قطره خون» به تهیه کنندگی باشگاه فیلم سوره، با صدای حسین حقیقی، دو نماهنگی هستند که درباره ماجرای تلخ سقوط هواپیمای مسافربری ایران تولید شده است.

«ایستاده‌ایم تا آخرین قطره خون» نماهنگی به کارگردانی محمدباقر مفیدی‌کیاست که تولید آن دو سال زمان برده و بعد از انتشارش هم با سروصدای زیادی همراه بود و با واکنش رسانه‌های خارجی از جمله بنگاه سخن‌پراکنی استعمار پیر، بی‌بی‌سی هم مواجه شد. این رسانه سلطنتی انگلیس در خبرگزاری خود در یادداشتی مشروح با عنوان «اگر هالیوود یک فیلم تخیلی انتقام جویانه ضدآمریکایی می‌ساخت» به بررسی این نماهنگ پرداخت.

«تشخیص اشتباه»، مستند سفارشی پنتاگون برای فرار از مسئولیت جنایت

ناگفته نماند هرقدر که ما و سینمای‌مان در ارائه اثری در حد و اندازه نمایش جهانی درباره جنایت امریکایی‌ها در جا زدیم، متقابلا آنها سعی در وارونه نشان دادن اقدام غیرانسانی خود کردند.

وقتی دولت امریکا با رسانه‌ای شدن جنایت‌شان با نفرت عمومی مواجه شدند، وزارت دفاع (پنتاگون) این کشور برای تغییر این وضع، به سازمان معروف نشئال‌جئوگرافی، دستور تولید مستندی درباره پرواز ۶۵۵ ایران‌ایر داد و آنها هم با ترفندهایی که به کار بردند جنایت وحشتاک ناو ویسنس را تنها یک «تشخیص اشتباه» عنوان کردند.

این مستند با عنوان Mistaken Identity (تشخیص اشتباه) بعد از تهیه و ساخت بارها از شبکه‌های معتبر دنیا پخش شده و احتمالا مجددا در همین روزها از شبکه‌های ماهواره‌ای هم پخش می‌شود.

با همه اینها، همچنان امیدواریم با واکنش مناسب سینماگران و هنرمندان‌مان، به جایی نرسیم که ۳۰ سال بعد از اقدام وحشیانه ناو امریکایی، روزی برسد که برخی به راحتی بتوانند جای شهید و جلاد را عوض کنند و بزرگ‌ترین جنایت‌کاران تاریخ بشر را دوست ملت ایران معرفی کنند.