خانه » اخبار » سعیدی: این مستند جنس روایت را تغییر داده است/عسکری: قصد داشتم روحیه امید را نشان دهم

به گزارش «عمار فیلم»، گعده «راه‌نما» به همت دبیرخانه جشنواره مردمی فیلم عمار با نقد و بررسی مستند «مثل حسین، مثل بادپا» به کارگردانی امیر عسکری با حضور نعمت الله سعیدی، نویسنده و منتقد سینما  و سید رسول منفرد، مجری و کارشناس در حسینیه هنر تهران برگزار شد.

مسیر جدیدی برای ورود به سینما

سید رسول منفرد مجری کارشناس ضمن بیان تفاوت سینما با سایر هنرها گفت: سینما یک صنعت و فراتر از آن یک سازمان است که در آن مخاطب معنا دارد، محل اکران و جغرافیای ساخت فیلم اهمیت دارد، کارگردان و تهیه کننده در آن اهمیت دارد. به نظر بنده حضور آقای عسکری در حوزه سینما یک قاعده خارج از توقع است. بدون این که در هنرستان‌ فیلم سازی را فراگرفته باشند بنا بر دغدغه خود آمده‌اند و به این حوزه ورود پیدا کرده‌اند. به نظر بنده این مساله باید پیگیری شود از این جهت که می‌تواند یک مسیر ورودی جدی برای فیلم‌سازی باشد.

شکستن الگوهای متداول سینمایی

نعمت الله سعیدی با بیان این نکته که سینما در کشور ما با توجه به فرهنگ ما شکل نگرفته است گفت: از نقاط قوت این مستند شکستن الگوهای متداول سینمایی برای روایت قهرمان است و این از آنجا ناشی می‌شود که فیلمساز از جمله افرادی است که تحصیلات آکادمیک در حوزه سینما ندارد برای همین در بدو ورود خود توانسته است نگاه متفاوتی در روایت داشته باشد. اتفاقی که اگر می‌خواست با یک فرد با سابقه تحصیلات آکادمیک آن را انجام دهد، کار سخت یا شاید غیرممکن می شد.

وی افزود: یکی از برگ برنده های این فیلم همین بر هم زدن این الفبا است. مثلا اگر یک آمریکایی می‌خواست از یک ژنرال کشته شده خودش فیلم بسازد فقط می توانست از یک ژنرالی که زنده مانده و کلی مدال گرفته و پیر شده و در نهایت پس از ثبت خاطراتش با مرگ طبیعی می‌میرد فیلم بسازند. آن‎ها اصلا نمی‌توانند از یک ژنرال که در جنگ کشته شده قهرمان بسازند. اما در این مستند روایت ما درباره فرمانده ای است که مساله ش این شده که چرا من شهید نشدم؟!

سعیدی در ادامه با بیان تفاوت نگاه ما به هنر با نگاه غرب افزود: ما قبل از تمدن غربی هنری مانند قالی بافی را داشته‌ایم که مستقیما با زندگی مردم مرتبت است و عینا ویژگی هایی که غرب قصد دارد برای سینما به وجود بیاورد را داراست این گرفتاری هنر برای هنر است که نمی‌تواند تضاد هنر و صنعت را رفع کند و سینما را تعریف کند ولی در اینجا هنری که صنعتی نباشد هنر نیست و صنعتی که هنری نباشد هنر نیست.

مستند «مثل حسین، مثل بادپا» به دنبال نمایش امید

امیر عسکری درباره چگونگی روی آوردن به ساخت این مستند بیان داشت: قصد داشتم با این کار روحیه امیدواری و پرهیز از یاس را نشان بدهم. من بارها کنار حسین بادپا نشستم و با او صحبت کردم. هیچ وقت در او یأس و ناامیدی ندیدم او هیچ وقت از رسیدن به شهادت مأیوس نشد. کسانی هم که فیلم را دیدند همین حس را دریافت کردند. خودم هم وقتی می خواستم این کار را بسازم ناامید نبودم. با این که موانع بسیاری بر سر راهم بود اما می دانستم باید تلاش کرد و به خدا توکل کرد تا راه باز شود.

وی افزود: شش ماه زمان برد تا کار به سر انجام برسد. با اینکه قصه داشتیم اما افراد به خاطر مسائل امنیتی حاضر به مصاحبه نبودند زیرا افراد همچنان به سوریه تردد داشتند. اما بعد از تلاش بسیار مشکلات رفع شد و الان هر زمان که بخواهم این آدم ها خیلی راحت گفتگو را قبول می کنند به خصوص الان که ماحصل کار را دیده اند.

لزوم کسب پیروزی در جنگ تصویرها

نعمت الله سعیدی در ادامه با اشاره به جنگی که در عالم واقع رخ می دهد و جنگی در اذهان عمومی به واسطه رسانه‌ها تحقق پیدا می‌کند خاطر نشان کرد: هزاربار هم ما در بخش فیزیکی جنگ توفیقاتی را کسب کنیم اما اگر در اذهان و در جنگ تصویرها نتوانیم پیروز شویم عملا به نتیجه‌ی مورد انتظار نخواهیم رسید.

وی افزود: علی رغم اینکه در خصوص مساله دفاع مقدس اختلاف نظر زیادی وجود دارد اما با توجه به فرمایشات رهبر انقلاب و نگاه کلان فرهنگی ایشان، الان از کمونیست‌ها بگیرید تا غرب گراترین آدم‌ها، هیچکس در قهرمان بودن و مثبت بودن شهدای دفاع مقدس تردید ندارد. یعنی جرأت ندارند تردید کنند چون مخاطب پس می زند و مجبورند از منظر دیگری ورود کنند و می‌گویند ما نگران شهدا هستیم و این ماحصل پیروزی در یک نبرد رسانه ای است.

عبور از شبهات حجاب

این منتقد سینما در خصوص این مستند بیان داشت: ما امروز درگیر مساله بی‌حجاب هستیم. اما این فیلم با قسم دادن به چادر مادر و همسر شهید می‌آیند همه‌ی این ها را دور می‌زند و با دو سه سکانس ورای پاسخ دادن به شبهات حجاب عمل می‌کند. انگار می‌شود از دل این فیلم یک فیلم هم درباره حجاب تولید کرد.

امیر عسکری ضمن تقدیر از مهدی نعمت‌الهی نویسنده متن مستند گفت: قصه‌ی چادر را خود شهید بادپا برای من تعریف کرد اما بازی با کلمات و جملات مهدی نعمت الهی به کار زیبایی داد.

سعیدی با اشاره به شروع روایت مستند بیان داشت: یک مزیت دیگر این کار آغاز آن است که با تصاویر هواپیما و ورود امام و فضاسازی انقلاب شروع می شود و مقدمه چینی می‌کند در این زمینه و خیلی زود به داستان خود شهید وارد نمی‌شود.

کارشناس برنامه مزیت دیگر این مستند را روایت اثر از زبان خود شهید عنوان کرد و گفت: تصاویری که از شهید در مستند وجود دارد نقطه قوت کار است. ضمن این که در خیلی از کارهای دیگری که درباره شهدا ساخته می شود با مشکل کمبود تصاویر روایی از ایشان مواجه هستیم اما در این مستند، کارگردان با استفاده از روایت های خود شهید توانسته است این مانع را دور بزند.

کارگردان‎ها شاعران روزگار ما هستند

نعمت الله سعیدی در خصوص وجود نگاه غلطی مبنی بر انحصار فیلمسازی در بین کسانی که تحصیلات آکادمیک در این زمینه دارند گفت: بحثی که الان وجود دارد این است که چه کسی فیلم بسازد و چه کسی نسازد. همانگونه که دانشگاهی نداریم که بتواند نقاش یا شاعر بسازد دانشگاه پرورش فیلمساز هم نداریم به عبارتی هنرمند را خدا می‌سازد و مستقیم با خدا در ارتباط است اما باید به این نکته هم توجه داشت که همانند قول معروفی که قدما معتقد بودند شاعر باید چهارصد هزار بیت از برداشته باشد یا چون شعر در همه چیز به‌کارآید شاعر نیز باید در همه کار تبحر داشته باشد و چون کارگردان‌ها شاعران روزگار ما هستند کارگردان نیز باید به علومی مثل فلسفه، جامعه شناسی، سیاست، نقد ادبی و… آشنا باشد در غیر این صورت نمی‌توان کار خود را پیش ببرد.

سعیدی در ادامه گفت: به عنوان مثال کارگردان می‌تواند ۹۵ درصد راه را با ذوق خود برود اما آن ۵ درصد باقی مانده است که کار را مشکل میکند و سبب می‌شود اثر ماندگار و موثر شود.

سخت ولی ممکن

عسکری در تایید سخنان سعیدی بیان داشت: من منکر تاثیر آموزش و مباحث آکادمیک در اثر گذاری هر چه بیشتر در محصول نهایی نمی شوم اما اعتقاد ندارم کسی که در این زمینه سوادی ندارد نباید در این زمینه ورود کند. معتقدم اگر ذوق و علاقه وجود داشته باشد می تواند موانع را هم از سر راه بردارد. البته عمده ی مشکلاتی که این دست افراد دارند این است که خیلی عجول اند و می خواهند یکی دو ماهه کاری را بسازند و پخش کنند درحالی که اگر برای تحقیق و پژوهش و طرح آن وقت بگذارند خروجی کار خیلی بهتر خواهد شد. همچنین می‌تواند از اهالی فن مشورت گرفت که حتما به ارتقاء سطح کار کمک خواهد کرد.

هدفگیری درست، دایره تاثیر محدود

سعیدی یکی از ایرادات مستند را محدود فرض کردن حیطه مخاطب است و گفت: مخاطب فیلم کاملا خودی است و اگر شهادت و سلوک را نشناسد با فیلم ارتباط نمی‌گیرد به عبارتی فیلم نمی‌تواند جهان ذهنی خود را برای مخاطب خنثی یا مخالف بسازد.

سعیدی در ادامه گفت: سیبل را در نظر بگیرید مخاطب حزب الهی ذوب در ولایت در مرکز این سیبل قرار دارد اگر کارگردان بتواند با حفظ این مخاطب مرکزی لایه های دیگر را پوشش دهد بهره مخاطب مرکزی تو بیشتر خواهد شد مانند خمپاره ای که به هدف زده ولی شعاع تاثیرش کم است. این فیلم هدف‌گیری درستی داشته و از این نظر شایسته تقدیر است اما باید دایره تاثیر را بیشتر می‌کرد.

عسکری در پایان گفت: ما سوژهای بسیار مانند شهید حسین بادپا داریم و باید قدم در این مسیر گذاشت هرچند ممکن است اعتماد اولیه سخت باشد اما بعد از این کار دیده می‎شود و اعتماد افراد مسیر را آسان‌‌تر می‌کند.